Manila Bulletin

Pakigpulong Atol Sa Paglusad sa Pinunpon nga Sugilanon Ni Padre Jon Saguban

Ni OMAR KHALID

AKONG mainitong pahalipay niining pagpatik sa koleksiyon sa mga sugilanon nga “Mga Yukitanugilanon 2”. Sa konteksto sa kasaysayan sa kaalam, matag libro nga mapatik, angayng saulogon ug hangpon, kay ang pinatik nga pulong usa ka dakong kalamposan sa tawo sa kinatibukan. Dili nako mahanduraw ang pagdis-og sa kasaysayan sa kaalam kon ang tawo wala pa makaimbento og sistema sa pagsulat. Diha sa mga basahon, labing menos, nakaambit ang magsusulat sa pagka-walay-kamatayon— usa ka birtud nga naangkon lamang unta sa mga bathala. Ang pagsulat, ug pagbasa sa sinulat usa ka anting-anting o habak batok sa paghikalimot. Ang magsusulat, kon dili man gani maingon nga imortal, apan hataas og kinabuhi samtang anaa pa ang iyang sinulat, ug samtang aduna pay magkugi pagbasa kaniya. Sa matag tudling nga basahon sa magbabasa, mabuhi usab ang magsusulat. Ang saynerhiya tali sa magsusulat ug magbabasa usa ka ilhanan sa produktibong industriya sa kaalam.

Ang katitikan nga binaba o oral literature takli ngadto sa katitikan nga pinatik o printed literature usa ka dakong layat sa buhilaman. Maong ang mga basahonanan ug talay sa mga libro sa atong mga lawak maisip nga kongregasyon o panagtapok sa merkado sa kaalam. Higala, tutoki ang libro nga anaa karon sa imong duol, ug pasalamat sa magsusulat niini. Dayag nga ang matag sibilisasyon dakog utang sa iyang mga magsusulat. Kon walay magsusulat, walay handomanan nga mapatik ug magpabilin.

Mga tuig 2005 o 2006 tingali kadto nga una nakong nahimamat ang tagsulat niining libro nga atong gisaulog karon. Nahimamat, dili sa personal, kondili sa birtuwal nga plataporma. Niadtong panahona, nagtuon pa siya sa seminaryo alang sa iyang bokasyong relihiyoso. Unya naatol kadto nga nagplano ko nga motambong sa kombensiyon sa mga magsusulat nga sakop sa Bathalad-Mindanao sa Dakbayan sa Iligan ug naatol pod nga ang seminaryo nga iyang gipasilongan anaa sa maong dakbayan. Ako siyang giingnan nga basin gusto siya nga magkahimamat mi sa personal. Mao kadto nga nagsabot mi nga magkita atol sa kombensiyon. Sa laktod didto kami nagkahimamat. Nakita ko ang usa ka taason nga tawo, hilomon, ug pormal manglihok-lihok—mga ilhanan sa mga pagbansay ug pamatasan nga gisilsil sa pormasyon sa iyang bokasyon. Dili siya mosagbat sa diskurso apan mosulti sa iyang panahom kon imong pangayoan. Unya atol sa programa sa gabii sa maong kombensiyon diin adunay gidalit nga panihapon ang usa nila ka sakop o patron, wala na molahutay ang seminarista nakong higala sa programa kay basin pangitaon na siya sa mga pari nga nagdumala sa seminaryo. Didto ko nakamatikod nga bad influence diay ko niya kay misibat man lang diay siya sa seminaryo aron lang makatambong sa maong kombensiyon gumikan sa akong pagdapit. Dre, pasayloa intawon ko.

Didto nagsugod ang among panaghigala. Panaghigala nga giangkla sa respeto sa usag usa. Labaw sa tanan, giangkla sa managsamang tinguha pagpalambo sa atong katitikan ug pinulongan ug sa paggamit sa katitikan aron molambo pa ang panabot sa tawo tali sa iyang palibot, ang yutilitaryan nga kagamitan sa katitikan isip behikulo pagpadaghan sa tawhanong posibilidad ug mga opsiyon sa kinabuhi. Ug sa matag duaw niya sa buhatan sa kapangulohan sa Bisaya nga akong gialagaran, sa mga gabii sa pipila ka higayon nga makaduaw ko sa seminaryo nga iyang gidumala karon, sa mga panagtapok sa katitikan sa bisan diing plataporma, walay kausaban ang iyang tinguha sukad niadtong unang higayon nako siyang nahimamat.

Saksi ko sa pagkahimugso sa mga sugilanon niining maong koleksiyon nga atong gisaulog karon. Matawag nga ako ang unang magbabasa niini bisan niadtong wala pa kini makasimhot og tinta sa patikanan tungod kay gipatik man ang kasagaran niini sa magasin nga akong gialagaran. Apan dili na lang ko mohubad sa unod niining maong koleksiyon. Ang lami niini wala sa pagsugid kondili anaa sa pagbasa. Ang magarantiya ko lang mao nga dekalibre ang mga unod niini; kon sa karne pa, prime cuts kini. Nasayod ka nga sa imong pagbasa, adunay usa ka henyo sa panugilanon nga nagkolonisar kanimo isip magbabasa. Kini ang una nimong mamatikdan inig-ukab nimo sa ngabil niining libroha. Yano lang ang ibabaw. Apan sa ilawom niini nagdilaab ang aligato sa panugid alang sa matagbawong kasinatian sa pagbasa. Dili ko motagsa-tagsa pag-artikular sa mga sambog niining koleksiyon. It will spoil the fun of reading. Sama sa akto sa pagkaon, ingon sab niini ang pagbasa sa sugilanon niining maong koleksiyon. Makahimuot, makahinuklog, makapaisa sa kilay, makatiltil sa emosyon ang mga panugid. Apan ang mahinungdanon, lami ang imong panug-ab human sa imong pagbasa niining tanan. Busa, kamo gayod ang mousap, motagamtam, molad-ok... uban ang akong garantiya nga kining tanan dili mopakyas kaninyo isip mga magbabasa.

Ang mga sugilanon sulod niining maong koleksiyon takos ipahiluna buyon sa talay sa mga nanag-unang patriarka sa Katitikang Sugboanong Binisaya, sa pedestal nga gitungtongan karon nila ni Gumer Rafanan, Ernesto Lariosa, Sulpicio Osorio, Lucas de Loyola, Tem Adlawan ug uban pa. Ang nakalahi lang kay ang tagsulat niining maong koleksiyon, ania uban kanato karon.

Ug suwerte ta nga nabuhi ug nahimamat ang kapanahonan ni Padre Jon Saguban, magsusugilanon nga primera klase. Akong tukason ang akong kalo ug ipahinungod kining tagay alang sa maayong paglawig nining maong koleksiyon tadlas ngadto sa pagbati sa mga magbabasa nga maoy tinuod nga tag-iya niining maong mga sugilanon. —

Ang lami niini wala sa pagsugid kondili anaa sa pagbasa. Ang magarantiya ko lang mao nga dekalibre ang mga unod niini; kon sa karne pa, prime cuts kini.

News

tl-ph

2022-01-01T08:00:00.0000000Z

2022-01-01T08:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/281762747611698

Manila Bulletin Publishing Corp