Walay Hamon Sa Pagkatawo Ni Hesukristo

DAGHANG Bisaya nga Kristiyanos ang ingon sa maguol kon walay hamon nga ikabayang sa ilang talad-kananan panahon sa Pasko (ilabi na sa noche buena o kaha sa media noche). Alang niadtong mga adunay ikasarang, ang pagbayang og hamon nahimo nang kabahin sa Kristiyanong tradisyon panahon sa Pasko. Kadtong mga tubig-tubigan gyod, dili mosipyat nga kanang mahalon (ang uban imported pa gikan sa Amerika o Uropa o kaha Tsina) nga klase sa hamon maoy ibayang. Sa pikas bahin, kadtong igo-igo ra ang pagkabutang sagad magmantenel lang sa baratohon nga klase sa hamon (bisan og pipila lang ka hiwa). Apan ang mga uyayod intawon igo na lang maibogong magsud-ong sa mga hulagway sa hamon dinha sa mga karatula ug advertisement sa mga magasin, peryodiko, telebisyon o sa internet. Mao usab kini ang mahitabo sa uban nga duna untay ikasarang pagpalit og hamon apan gididan sa doktor nga mokaon og karneng baboy sanglit dunay alta presyon; naay pipila nga gidid-an apan mokaon gyod gihapon og hamon unya motomar pod dayon og tambal sa alta presyon pagkahuman. Sa pagkakarong panahona, ang gidid-an sa karneng baboy mahimo gihapon makakaon og hamon, kanang hinimo sa karneng manok (basta dili lang alerdyik).

Apan kon hinuktokan, mahimo natong ingnon nga kanang hamon sa pagkatinuod walay labot sa Pasko. Kay mismo dinha sa Bibliya (partikular sa mga ebanghelyo ni San Lucas ug

San Mateo), wala man giingon nga dunay kombera sa dihang nahimugso si Hesukristo. Sa ato pa, kay walay kombera, walay hamon. Ug bisan pa kon dinhay salo-salo nga nahitabo, layo pod sa tinuod nga dinhay hamon sanglit gidili man sa mga Hudeyo (o magtutuo sa relihiyong Judaismo) ang pagkaon sa karneng baboy. Timan-i nga ang mga lumulupyo sa Israel niadtong panahon sa pagkatawo ni Kristo (apil na ang iyang mga ginikanan nga si Jose ug Maria) mga magtutuo sa Judaismo ug bisan si Hesukristo maingon nato nga nagsugod isip usa sa maong mga magtutuo.

Dunay pipila nga nagsulay pagtuon unsa gyod ang gikaon nilang Jose ug Maria nianang panahon sa pagkatawo ni Hesukristo. Usa niini si Nathan MacDonald, usa ka magtutudlo sa Hebreohanong Bibliya didto sa Oxford ug tagsulat sa libro nga “What did the Ancient Israelites Eat? Diet in Biblical Times”. Matod pa ni MacDonald, lagmit nga inato o yano ra ang pagkaon nilang Jose ug Maria. Kini tungod kay maingon man nga dili hamugaway ang ilang pagkabutang pinasikad sa mabasa sa asoy ni San Lucas nga dihang sila naghimog halad didto sa templo, ang ilang gihimong halad mao lang ang duha ka salampati, ang sagad ihalad niadtong dili makasarang paghalad og tibuok nga karnero.

Busa nagtuo si MacDonald nga gamay lang o wala gyoy karne sa pagkaon sa magtiayon niadtong higayona. Sama sa kasagarang banay nga Hudeyo sa maong panahon, ang dakong bahin sa ilang gikaon gilangkoban sa mga lugas ( grains) sama sa trigo ( wheat) o sebada ( barley) nga gilugaw o kaha gihimong pan. Lagmit sab nga giubanan kini sa mga legumbre, utan ug tingali diyotay nga prutas (sama sa ubas o olibo).

Kon atong tuohan ang pangagpas ni James F. Strange nga propesor sa Bag-ong Kasabotan (New Testament) ug “biblical archeology” sa University of South Florida, lagmit makaingon kita nga husto tingali ang ingon ni MacDonald nga posibleng pan, mga legumbre, utan ug prutas ang gikaon nilang Jose ug Maria. Sumala sa asoy ni Propesor Strange, ang magtiayon mibiyahe gikan sa lungsod sa Nazareth (diin sila

nagpuyo) ngadto sa Bethlehem sulod sa kapin usa ka semana sa gilay-on nga hapit 150 kilometros. Dili sayon ang maong biyahe, ilabi na kay mabdos si Maria kinsa nagsakay sa usa ka asno ( donkey). Ang maong biyahe gihimo atol sa winter kanus-a kamig kaayo ( freezing) labi na sa gabii.

Sumala usab kang Padre Peter Vasko, usa ka paring Katoliko ug direktor sa Holy Land Foundation (usa ka organisasyong nagalihok aron ipabilin ang Kristiyanong presensiya dinha sa Israel ug nagaduso sa pagpahiuli sa sagradong Kristiyanong mga dapit didto), peligro ang mga lugar nga giagian sa biyahe sa magtiayon. Lakip sa kasagarang peligro mao ang mga tulisan, gawas pa sa mga leyon, baboy-ihalas ug oso ( bear) sa mga lasangong walog sa Suba sa Jordan. Midugang si Vasko nga lagmit nagdala og balon silang Jose ug Maria sa ilang pagbiyahe. Ang ilang balon naglakip sa tubig nga gisulod sa mga sudlanan sa bino ug daghang pan. Ingon pa niya, “Pinaugang pan ang ilang pamahaw, lana uban sa pan ang paniudto, ug utan paresan og lana ug pan ang panihapon.”

Pinasikad niini, makapangagpas kita nga ang gipanihapon sa magtiayon nianang gabii sa pagkahimugso ni Hesukristo mao ang ilang balon nga pan nga gituslob sa lana sa olibo ug gisud-anan og utan (lagmit lentils o kanang susama sa batong) ug tingali prutas. Wala gyoy hamon o bisan unsang karne!

Kon wala diay hamon atol mismo sa pagkahimugso ni Hesukristo, giunsa man nga nahimong tradisyong Kristiyano ang pagbayang og hamon panahon sa pagsaulog sa Pasko?

Sumala sa mga antropologo ( anthropologist) nga nagtuon niini, ang pagbayang og giihaw nga baboy sa panahon sa Pasko usa ka tradisyon nga hinulaman gikan sa pagano nga mga tribung Aleman. Nabatasan sa maong mga tribu ang paghalad og baboyihalas ngadto kang Freyr, ang ilang diyos sa pagka masanayon ( fertility), pag-ani ug mga baboy sa susamang panahon sa tuig kanus-a gideklarar ni Santo Papa San Julio Primero niadtong tuig 350 ang Disyembre 25 isip adlaw sa Pasko.

Sa ato pa, mahimong ingnon nga ang pagbayang og hamon panahon sa Pasko dili gyod Kristiyanong tradisyon kon dili sinundog lang gikan sa mga paganong tribung Aleman. Kini sanglit ang pagsaulog sa Pasko nahiatol nga susama man og mga adlaw sa pagsaulog usab kaniadto sa mga paganong tribung Aleman sa ilang kapistahan pahinungod sa ilang diyos nga si Freyr ug ingon man sa Romanong kapistahan sa ting-ani nga gitawag og Saturnalia.

Busa, kon walay hamon sa inyong talad-kan-anan atol sa noche buena, dili ka angay maguol kay wala man poy hamon niadtong pagkahimugso mismo ni Hesukristo. Gawas pa, dili man gyod maingon nga tinuod nga Kristohanong tradisyon kanang pagbayang og hamon sa Pasko, kon dili usa kana ka tradisyon nga naggikan sa mga pagano.

Pero sa tinuod lang, lami gyod baya pod kon naa tay hamon inig- noche buena ba. Kana kon naa tay ikasarang. Pero kon wala, okey ra pod.–