Mayanchiu

Agas pay ‘ti budobudo. Malagipmo, Lucia, daydi intedko iti taga- Austria a naipraskita a pinagsapsapona? Naggapu iti lingzhi daydiay. Agtinnulongda i’ta bulong nga innalam a mangep-ep iti budo. No awan nabudo, awan met ti kudkoden isu a saan a masugat ti kudil. Daydiay nabudo ti ep-epen ta awan met ti ipaunegna nga agas.” Sipapasnek a dimngeg ni Nana Lucia kadagiti sasawen ni Apong Huan. Napateg amin kenkuana dagiti ibagbaga ti pangamaenna. Masapul a maidulinna dagitoy iti panunotna ta amangan no maaramatnanto iti masanguanan nga aldaw. Ta asinonto ti mangipakat kadagiti tawidna nga adal no saanto nga isu? URAY la a limmagto ni Jess a nakaawat iti mensahe ni Dr. Meek a mangibagbaga nga agsagana para iti virtual interview inton alas nuebe iti bigat ti Huebes. Nakapanawen ti inana a napan idiay eskuela. Nagturong iti amana iti talier. Inarakupna daytoy a dinan pinanunot a grasagrasa ti ima ti amana. “Papa, addan sungbat ‘ tay nagaplikarak idiay Australia! Addan iskediul ti interbiuk,” kinunana. “Am happy for you, son!” Nairut ti panangarakup ti lakay iti anakna. Pinikpikna ti likud daytoy. Tineksan ni Jess ni Mayan. “Congratulations!” insungbat ti balasang. Insublatna a tineksan ti inana. “This calls for a celebration, son,” insungbat ti inana. “Diak pay sigurado no mairuarko ti interview, ‘ ma,” insungbatna. Ngem ammon ti prinsipal a ti interview, ministerial laengen. Ket nagorder kadagiti magusgustuan a sidaen ti anakna ken ti asawana. Pinaideliberna dagitoy idiay balayda iti pasado alas sais. Nagorder pay iti ice cream. Tineksanna ni Mayan. “Please join us for dinner. Drop for me in school and we shall go home together.” Saan metten a nagsaludsod ti balasang ta naipakaammon ni Jess daytoy. Nagyaman laengen. Nagsubli ni Jess iti uneg ti balay. Nagsukat iti para trabaho sa nagsubli iti talier. “Ne, ket apay?” sinaludsod ti lakay. “Tulongankan, pa, ta awanen pakariribukak ken urayek.” Naragsakan ti lakay ta nasapa a nairingpasda amin dagiti tarimaanenda. Imbag ta tinulongan ti barona ta ita ti inkarina nga umayda panangala kadagiti lugan. Saan a nagbayag, agsasarunon dagiti umay mangala kadagiti pinatarimaanda. Napnek dagiti sukida. Ni Jess ti nagawat iti pinagbayad dagitoy. “Ilistam dagiti napastrek ta yawatmonto ken ni mamam. Ngem mabalinmo met lattan nga alaen ‘ta sueldom.” “Agpayso, pa?” “Wen, a. No sabali ti timmulong kaniak, nagsueldo koma met.” “Thanks, pa.” “Daytoy ti kunkunak kenka nga uray saanka nga umadayo, agbiagka met latta. Ngem bay-amon a panunoten dayta ta adda agur-uray kenka a nasaysayaat a masakbayan.” “Ngem adda koma ipudnok kenka, pa…” “Wen, a, anakko. That’s what parents are for. Ala, inta agtugaw uray ta nasapa pay ken mabayag pay a sumangpet ‘tay komanderta.” “Apay ngata, pa, a no mabalin ket saanko a kayat a panawan ni Mayan?” kinuna ni Jess apaman a makatugawda. “Dayta ti marikriknam ita?” Nagkatawa iti apagapaman ti lakay. “Napigsa ti tama ti pana ni Kupido kenka. Ngamin naisangsangayan a balasang ni Mayan… Uray asino a lalaki, kasta met ti riknana no agay-ayat. Daytay napudno ken nadarisay nga ayat. Dayta ‘tay klase ti ayat nga uray ania ti mapaspasamak, saan a pulos marpuog.” “Kasta ngata met ti riknana kaniak, pa?” “Mabalin a kasta… Saysayaatem. Nadlawmo met ngatan no kasano ti pananggusto ni mamam kenkuana. Kastaak met. Nasayaat ti ugalina nga ubing kasta met dagiti nagannak kenkuana. Simpleda laeng ken kasla napno iti ayat ti kaamaanna.” “Ngem no mabalin, pa, bukbukodak isuna. ‘Tay sallukobak tapno awan sabali a makaasideg kenkuana. Adda kabbaro a doktor a naka- assign idiay islada. Adda idiay balayda idi napanmi intulnog dagiti turista ken ni apongna. Diak naawatan ti bagik. Kasla naawananak iti biag. Impadlawko ken ni Mayan ti suronko ket saanko a pinagunian iti no mano nga oras.” “Naglaad metten ti inaramidmo, barok. Imbag ta kinasaritanaka met laeng?” “Isu ti immuna a nangpaguni kaniak. Nagpadispensarak met ketdi…” “Ngem naipakitamon ti nalaad nga ugalim… Daytoy ti maibagak: Ti napudno nga ayat, saan a naimut. Ken saan a ni Mayan ‘ tay klase ti balasang nga im- imutan ta nalaing, napintas, natakneng ket adu dagiti agrukbab kenkuana. No aramidem dayta, sika ti maabakan ta adu ti gumawgawawa kenkuana. Iti kanito a maibbatam, sigurado nga adda mangsippaw. Ala, naimbag ta naibagam ti adda iti kaunggam tapno makatulongkami kenka.” “Kasano, pa?” “Makaammokamton ken mamam. Sulnitanminto ti kaawanmo. Ngem ketdi, ti bukodmo a bagi ti sursuruam. Laglagipem, awan kasasayaatan a pagannurotan iti daytoy a biag no saan a ti golden rule: Dimo aramiden iti padam a tao ti dimo kayat a maaramid kenka. Kayatmo kadi, kas pagarigan, a dinaka palubosan ni Mayan a makisarita iti sabali a balasang?” Saan a nagtimek ni Jess. “Apay agar-arem kadi ‘diay doktor a nadanonyo idiay balayda?” “Diak ammo, pa, ngem awan sa met nasken a rinantana idiay balay da Mayan ta community health worker ni Nana Lucia. No pakaseknan ti trabahoda ti ginagarana idiay, apay a dina sinaludsod idiay Center? Siguro, ni Mayan ti panggepna….” “Apay nga insecure- ka no kunam a girlfriend- mon ni Mayan? Mabutengka nga isukatnaka? Saanmo nga igigetan ta dayta tipona, a kas iti paliiwko, naalikwaksay gapu ta nalaing. Saan a ‘ tay nairut a petpetan. Kas iti darat, no irutam ti panangpetpetmo, matnag amin. Saanmo a putden dagiti payakna. Bay-am a makilangen iti adu a klase ti tattao ta pagsursuruanna amin dagitoy. Bayam a tumayab tapno makitana ti law-ang ket umadu ti padasna ta dagitoyto ti tumulong kenkuana iti natibker a pagtaktakderan ken mangtubay iti inted ni Apo Dios a nainsigudan a laingna. Amin dagitoy, makatulong kenkuana iti natanang ken masirib a pangngeddeng. Pakidserem ketdi ‘ta bukodmo a bagi babaen ti naanep a panagadal ken panagsursuro tapno kadagiti masanguanan nga aldaw, maipagtangsit ken ad-adda a respetaren ken ayatennaka. Iti amin a gundaway, ipariknam ti panangipategmo. Dayawem iti kinababai ken kinalupoyna. Maawatam ti kayatko a sawen?” “Wen, pa. Ken agyamanak. Imbag la ketdin ta sika ti amak.” “Agyamanak met iti panagtalek ken panangilukatmo iti kaririknam kaniak. Bay- am, a, no agkursonada ti doktor tapno maammuam no sika ti pudno nga ipatpateg ni Mayan.” “Ti panagriknak ngamin ket maarusak ta maysan a doktor idinto a siak, diak pay nakapaddak iti kolehio.” “Ket wen, a, ta ub-ubingka met nga adayo. Damoda pay met laeng ti agam-ammo. Ammom laengen no kursonada ni Mayan? Uray ket no doktor, adda dagiti pangrukodan ti maysa a babai iti kayatna iti maysa a lalaki. Ti pudno nga ayat, anakko, saan a managimbubukod wenno naimut. Ken laglagipem, napateg ti komunikasion. Saanmo nga ipalubos ti maysa nga aldaw a dikay agsarita nangruna ta aginnaddayokayonto.” AGIN- INIIN dagiti lugan. Kastoy ti kakaro ti trapik iti rinabii a panagawid dagiti agassawa a Villones isu a dua ti condo- da: maysa iti Ermita ken maysa * * *