Manila Bulletin

Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

Ni RIC AGNES

DUA nga aldaw kalpasan a nagkitakami ken ni Doming, nagranakami ken ni Sofronio Aquilis iti Hardware Hawaii. Kasarsaritana ti Operation Manager. Maysa a kontratista ni Sopro. Napasnek ti panagsarsaritada. Kellaat ngamin a ngimmato ti presio dagiti tabla ken plywood.

Kalpasan ti panagsaritada, inasitgannak ni Sopro. Inyasugna ti kinangina dagiti materiales. Pinattapattana a malugi iti kontratana.

Nalugi idin ni Sopro. Iti dayta a gundaway, naagapadko ni Domingo. Ni Domingo ti nakaigapu iti pannakalugina idi. Impadamagko ti panagkitami ken ni Doming ken ti pannakalasatna iti COVID-19.

“Nakalasat ti animal?” kasla ampo a simgar ti pigarna. “Di pay la ginuyod ni Satanas!”

Tumukno iti langit ti gura ni Sopro ken ni Doming. Binallaagak ni Sopro idi alaenna ni Doming a kapatas iti maysa a kontratana.. Ngem kinatawaannak. Impangasna a komporme ti panangimaton iti tao.

Adu ti impatakderda a balay. Rimmang-ay ni Sopro. Immadu ti awatna a trabaho. Ngem iti naminsan, nagwaras ti damag a nadesgrasia ni Doming. Naitaw-ang kano iti at-atepanda a balay. Pagpiaanna, naisalat iti kayo a paradipad isu a saan a nagsuek iti daga. Ngem natukkol ti gurongna.

Ditoy Hawaii, awan ti makuna a desgrasia. Adda latta tao wenno banag a mapabasol a makaigapu iti uray ania a mapasamak.

Tapno saan nga agdarum ni Doming, nangidiaya ni Sopro iti limapulo ribu a doliar a liwliwa daytoy. Ngem saan nga immannugot ni Doming. Pinanayonanna iti tallopulo ribu.

“Umanay daytan ta basolmo ti napasamak. Sika ti nagliway. Sika ti foreman, sika ti makaammo ti pannakaiwardas iti panagannad,” inrason ni Sopro.

Ngem impetteng ni Doming ti dawdawatenna. Rimmukma ni Sopro. Ammona ngamin nga adu a taktak ken dakdakkel ti gastosna no maikamang daytoy iti korte.

Ngem awan pay dua a bulan kalpasan nga inted ni Sopro ti kuarta ken ni Doming, nakaawat ni Sopro iti pakaammo nga adda darum a nayuli mainaig iti pannakatnag ni Doming.

Iti darum, adu dagiti nailanad a panagliway ti kompania ni Sopro. Iti imbestigasion manipud iti OSHA (Occupational Safety and Health Administration), awan baringgawid (harness) dagiti karpintero. Awananda pay iti hard hat, steel shoes, kdp.

“Kaska la baud a manok,” kinuna ni Doming idi idupag sakbayna ni Sopro ti panagaramatda iti baringgawid.

Mainaig iti kinaawan ti salaknib ken proteksion dagiti karpintero, saan nga inannugot ti seguro (insurance) ti nangbayad iti pannakatukkol iti gurong ni Doming. Ti makadakes, saan a naipapilit ni Sopro nga adda nagtulaganda ken ni Doming ken nagbayad daytoy iti walopulo ribu a kas liwliwana ken tapno saanen nga agdarum.

Gapu iti napasamak, narugpo ti negosio ni Sopro. Ti makadakes, nairaman a narugpo ti arapaap dagiti annak ni Sopro. Nagsardeng dagiti dua nga annakna iti panagadalda iti kolehio idiay Nevada ken Seattle.

Adda pay sabali nga inaramid ni Domingo a makapangato iti presion ti dara. Nagwaras daytoy kadagiti kontratista ken karpintero iti Oahu.

Adda inawatna a maaramid a dua a kuarto iti agdama a tallo-a-kuarto a daan a balay da Matilde ken daydi lakayna nga Eladio idiay Kalihi.

Idi damo, nakasaysayaat ni Doming. Ipakitana amin a resibo dagiti gatangenna a materiales ken masansan a dayawenna ti kinapintas ni balo a Matilde. Iti di mabayag, natnag ti rikna ni Matilde nupay ub-ubing ni Domingo iti innem a tawen.

Idi agngalay ti konstruksion, kellaat a nagpukaw ni Domingo. Kalpasan ti makalawas, naamiris ni Matilde nga intaray ni Doming ti kuarta a dinawat daytoy a maigatang iti materiales. Ti makadakes, utang ni Matilde iti banko ti kuarta.

“Dayta ti maganabmo a garampang!” kinunkuna ti katuganganna a babai.

Nagsardeng ti pannakaaramid dagiti kuarto nga inyusuat ni Matilde. Nakidkidan ti kuartana iti banko. Pagpiaanna, tinulongan dagiti kakabsatna a tinulonganna idi a makaumay ditoy Hawaii iti pannakaileppas ti proyekto.

“Saan a rumbeng nga agbiag dayta a tao!” inngariet ni Sopro.

Kinapudnona, masmasdaaw ni Doming no apay nga inkarigatan dagiti dodoktor ken nurses nga inalaw ti biagna.

“Apay? Asinoak koma a pakaipaayan iti kasta a pannakataming?” kinunkunana idi nagkitakami. “Diak patien, sir, a rumbeng a naggasto ti gobierno iti nasurok a dua a milion tapno agbiagak. Awan pategko a kasta. Uray pingirna laeng!”

“Awan makarukod iti kinapateg ti biag ti maysa a tao,” kinunak. “Adda dayta iti Namarsua. Ngem kadatayo a parsua, adu dagiti bambanag a nasasayaat nga aramiden a pakarukodan ti pateg ti biag, sumagmamao laeng dagiti banag a rumbeng a pangibaisan iti biag, ken kangrunaanna, awan uray maysa a banag, ti makaigapu a pangdadaelan iti biag ti sabali a tao. Iti ababa a pannao, marukod ti kinapategmo iti maysa a tao babaen ti aramidem wenno inaramidmo. No makaaramidka iti kinadakes, ilunoddaka. No makaaramidka iti nasayaat, ipategdaka.”

“Dayta ti makaigapu a binirbirokka, sir,” kinuna ni Doming.

Iti dayta a kinunana, ammok nga ikarigatan met ni Doming ti mangbirok ken ni Sofronio, ken ni Matilde, ken mabalin nga adu pay. Diak laeng masigurado no mapakawanda met ni Doming.—O

Itoy A Bilang

tl

2021-06-16T07:00:00.0000000Z

2021-06-16T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/281672552902939

Manila Bulletin Publishing Corp