MANIPUD KADAGITI EDITOR

MANGRUGI itoy a bilang, mabasayo ti nobela a “Dagiti Mariing iti Parbangon” (panid 42) ni Constante C. Casabar.

Immuna a naipablaak daytoy iti Bannawag dandanin 65 a tawen ti napalabas ngem maamiris a kasla kaano laeng a nasurat, a mangipaneknek iti kinapudno a dagiti napipintas a sinurat, kabaelanda a sarien ti panawen.

Tubo ti Narvacan, Ilocos Sur, di maliktadan ti kinapudno nga iti pakasaritaan ti Literatura Ilokana, maysa ni Apo Casabar kadagiti higante iti tay-ak ti panagsurat a pagtamtamdan dagiti kamannuratanna idi panawenna ken uray pay iti agdama. Kas editor idi ti Bannawag, inyusuatna ti tinawen a salip iti panagsurat iti sarita ti Bannawag a mabalin a makuna a nangirubuat iti pannakaam-ammo dagiti nagan a Pelagio A. Alcantara, Jose A. Bragado, Meliton Gal. Brillantes, Prescillano N. Bermudez, Fredelito A. Lazo, Donel B. Pacis, Reynaldo A. Duque, T. Gabriel Tugade, kdp. iti tay-ak ti Literatura Ilokana.

Nagretiro nga editor ti Bannawag idi 1965; nagpa-Amerika a kaduana ti

pamiliana. Sadiayen a nagindeg agingga iti ipupusayna.

Malaksid iti “Mariing iti Parbangon,” sinurat met ni Apo Casabar dagitoy a nobela: “Awis iti Puro Sawi,” “Bessang iti Bantay Bakes,” “A Kas Met iti Pammakawanmi,” “Puon ti Lunod,” “Bit-ang” (ababa a nobela), “Puris iti Barukong,” “Umuna a Bukel,” “Balangkantis,” ken idi addan iti Amerika, sinuratna met ti “Dissoor” a naipablaak met laeng iti Bannawag idi katengngaan ti 1990s.

Impatarus ni Apo Reynaldo A. Duque iti Filipino ti “Dagiti Mariing iti Parbangon” a kas “Silang Mga Nagigising sa Madaling Araw” ken impablaak ti Ateneo de Manila University Press. Kas kinuna ni Apo Duque, pinilina daytoy a nobela a kas pangipaneknekna a dagiti mannurat nga Ilokano, saanda met a liniklikan a tinaming kadagiti sinuratda dagiti sakit ti gimong a paggargarawanda.

Itoy met laeng a bilang a marugian ti baro a kolum a “Daytoy Dilami” (panid 12) a pakatamingan ti kinamaris ti pagsasao nga Ilokano. Pudno unay ti kuna ni Estela A. BisqueraGuerrero iti panangdakamatna iti masansan idi a mangmangngegna ken ni apongna a baket a, “Sabali nga ili, sabali nga ugali” ket mairaman ditan “ti sao, ti dila a nakairuaman.” Ken iramantayo met ditan ti “tabas ti dila” wenno panagyibbet iti balikas. Babaen itoy a kolum, manamnama a mapasayud ti panagkikinnaawatan (komunikasion) ken panangawat wenno panangapresiar iti pagdudumaan ket pagbalinentayo daytoy a pangrugian ti ad-adda pay a panagsisinninged, a saan ket a panagiinnuyaw. Agsipud ta ti lengguahe ket sarming met ti kultura, no maawatantayo ti kultura ti lugar ken ti impluensia ti sabali a kultura iti dayta a lugar, maawatantayo met no apay a kastoy ti panagsasao dagiti adda iti dayta a lugar iti laksid nga agpapadatayo met a nangisit ti sikona, a kas itay kunadan.—O