Adda Pateg ti Nagarasawan iti Bagas

Ni DAYANARA D. VILORIA

AMMOYO kadi a maar-aramat ti nagarasawan iti bagas a pangikkat iti taramidong wenno tapno maliklikan ti panagtaramidong? Maisapsapo ti nagarasawan iti apektado a disso babaen ti kapas, wenno saan, pagdiram-os daytoy.

Pasalun-aten pay ti nagarasawan ti buok ken ti kudil. Imasahe daytoy ken pagtalinaeden iti buok wenno kudil iti 20 a minuto.

Kuna met dagiti nutrisionista a nabaknang ti nagarasawan iti almidon (starch). No umigup iti naipaburek a nagarasawan, mapasayaat ti dihestion (panagtunaw), maikabassit ti panagtabbel (konstipasion), ken mailiklik kadagiti adu nga an-annayen.

Tumulong met dagiti mineral nga imet ti nagarasawan tapno mabalanse ti lebel ti elektrolito (electrolytes) iti bagi aglalo iti kalgaw wenno no napudot a panawen. Napateg ti elektrolito tapno matiped ti pannakawaw wenno pannakapukaw ti danum iti bagi babaen ti panagling-et. Ramen dagiti sports drink ti elektolito, kas kunkunada iti anunsioda.

Makapapigsa ti uray sangabaso laeng a naipaburek a nagarasawan wenno segget nga inumen iti agsapa. Imbes met nga ikkan ti maladaga iti nangina a taraon, mabalin nga ikkan iti sangabaso a linugaw wenno pasusuen iti naipaburek a nagarasawan.

Maar-aramat pay ti nagarasawan a pagalmidor kadagiti kawes. Ipaburek laeng ti nagarasawan sa itabnaw dagiti linabaan a pagan-anay.—O

Timmakder ni Adoy ket immulog. Dinagasna ti anteohos ti agpana a sibibitin iti adigi iti sakaanan ti agdan ket nagturongen iti baybay. Sumagmamano pay a darikmat, ul-ulodennan ti rakit ket iti saan pay a nabayag, agbatbatoken iti gurguraman, maratangtang ken ania man a masida a ruot ti baybay. Awan pay ngata ti maysa nga orasna iti baybay idi nangngegna ti timek da Fe ket idi tumaliaw iti takdang, nakitana dagiti tallo a babbalasang a mangpaypayapay kenkuana ken ipukpukkawda ti ipapanna panangala kadakuada. Kapilitan nga inturong ni Adoy ti rakit iti takdang idi saan a mamingga dagiti babbalasang a mangay-ayab kenkuana.

“Saankayo kadi a naturog?” inimtuodna idi dumanon iti igid.

“Umaykami aglangoy manen!” naggigiddan dagiti tallo a simmungbat. Sakbay a makatimek manen ni Adoy, dinarupdan ti rakit. Inturong manen ni Adoy ti rakit iti nagbatbatokanna. Nagtugaw da Fe ken Soling iti umuna a pungto ti rakit, ket nagtugaw met ni Emerita iti magawgaw-at a sango ni Adoy iti kamaudi ti rakit. Kabayatan ti panaggaud ni Adoy. Makitkitana ti makaay-ayo a lengnges ni Mering ket nakarikna iti naisangsangayan a panaggutad ti pusona a kas iti panagbalagtongna no makapana iti panakkelen a lames. Ita laeng a kasla maimutektekanna ti kinaimnas ti pannakasukog ti bagi ni Mering ket pagammuan laengen ta saannan nga intaltalek ti kaadda ti dakkel a nagbaetanda ken Emerita iti biag, saannan nga intaltalek ti kasasaadna a maysa laeng a mangngalap. Nariknana a kasla agsibo ti darana ket apagapaman a kasla adda bileg a mangiduron kenkuana a mangibbet iti paggaud tapno arakupenna ti balasang—arakupenna! Wen, arakupenna! Dayta ti agay-ayam iti mugingna idi pagammuan laengen ta kellaat a timmaliaw ni Emerita, tiniliw dagiti matana dagiti bibig ti balasang… ket agpadpadada a ladawan ti umel a tarigagay nga agik-ikkis iti barukongda...

DANDANI ngata maikatlo nga oras iti malem idi, kalpasan ti panangbatok ni Adoy kadagiti ruot ti bayaby, inturongen ti baro ti rakit iti igid. Limmagto da Fe ken Soling apaman a naisubsob ti rakit iti kadaratan ket kasla ubbingda a nagririaw ken umariwawa a nagil-ilad iti darat.

“Umunakayon ta itakdangko ‘toy rakit,” kinuna ni Adoy idi saan a pimmanaw ni Emerita iti pangul-ulodanna iti rakit. “Mumalemen… amangan no masipngetankayo iti dalanyo nga agawid.”

“Adda la koma damagek,” agarup inyarasaas ni Emerita tapno saan a mangngeg da Fe ken ni Soling. “Masapaak kano a mapan idiay Manila… mabalin nga inton umay a lawas… ket saankanto ngatan a makita.”

“Dimo pay la nalipatan ti nagsaritaanta?” inimtuod ni Adoy. “Saanak a makaumay idiay Manila.” Saanna nga inibbatan ti rakit.

“Saan a dayta,” kinuna ni Emerita. “Kinuna ni nanangmo nga agtrabahokanto kano iti pagpartuatan ket—“

“Kinunana?” kellaat a timmakder ni Adoy, ta guyguyodenna itay ti rakit. “Imbaga ni inang?” Simgiab dagiti matana ket agkakamakamen dagiti dadakkel nga addangna nga agturong iti kalapawda. “Imbagak la ngaruden a dina ilatak iti siasino man,” inngarietna. “Ita, insarsaraknan datao…”

(Maituloyto)