Okeyka, Apong

MASANSAN a dagiti nakapadas iti dida pannakagunay iti bagida bayat ti pannaturog wenno ‘tay kunatayo nga sleep paralysis, ibilangda daytoy a batibat. No batibati, kunatayo, ay, ket pudno met a nakabutbuteng, iti biang ti nakapadas.

(Maibasar iti sariugma dagiti Ilokano, ti batibat ti maysa a klase ti sairo nga agnanaed iti maysa a disso a kadawyan a kayo a no maturog ti tao iti asideg daytoy, mapapati sumrek ti sairo iti tagainep daytoy a tao.)

Napadasak metten daytoy sleep paralysis iti no namin-anon a daras ken iti dua a wagas.

Kadawyan a klase ket daytoy bayat ti panagtagtagainepmo, kayatmo ti agtaray ngem saanka a makataray, wenno no kayatmo ti dumanog ngem dimo maingato dagiti imam. Panunotem laengen a kampay idi, kamkamatennaka ti maysa a saongan nga alingo ngem saanka a makapanaw iti yanmo.

Adda maysa a mabalinmo nga aramiden: matarantaka ken agsaoka iti di maaw-awatan wenno agriawka. Makariingka a nabambannog, mangkamkamat iti anges, aglingling-et, ken mangsungsungka no ti padasmo ket pudno wenno tagtagainep laeng. Nakapatpatak a no kastan a lagipem, mabalin a masaritam ti sibubukel nga istoria ti tagtagainepmo.

Ad-adda a nakaddSadanag ti maysa a kita ti sleep paralysis. Isu daytoy ti mabalin nga adda wenno awan ti tagainep a karamanna. No makariingkan, dika makakuti. Mariknam a paralisadoka a talaga a mabalin a ti utekmo laeng ti agan-andar. Matarantaka, ket ikagumaanam ti agkuti ngem dika makakuti.

Iti padasko, umuna no kua a makutik dagiti ramay dagiti ima ken sakak, sa dagiti ima ken sakak mismo, bayat ti panangrugi nga agayus a nasayaat ti dara nga induron ti adrenaline, ket manen, “nakasublikan iti lubong dagiti sibibiag.”

Daytoy sleep paralysis, maysa a wagas ti nakaparsuaan a mangsalaknib kadatayo bayat dagiti kanito nga unconscious ti maysa a tao. Ta no saan, amangan no maipadatayo ken ni Hercules a nangpapatay iti asawa ken annakna bayat ti pannaturogna. Adda pay ‘tay kaso no kua ti sleepwalking ken sumagmamano a kaso ti kinaranggas bayat ti pannaturog.

Adda maysa a nalatak a nobela a napuluan iti “Heidi” a sinurat ni Johanna Spyri. Adda maysa nga ulila nga ubing a babai a napagbiddutan nga al-alia bayat ti pannagnana a matmaturog. Nakaro gayam ti iliwna iti lilongna nga agnaed iti Alps, nga adayo iti siudad nga inkapilitan a nagnaedanna.

Daytoy unconscious a kababalintayo bayat ti pannaturog ket isu ti pannakaipeksa dagiti makemkemkem a rikna, kas kadagiti buteng ken pannakaupay. Masansan a dagitoy ket arinsaed dagiti saan a nasayaat a padas bayat ti kinaubing.

Ngem ania man ti awag iti daytoy—sleep paralysis, batibat (bangungot iti Tagalog, nightmare iti Ingles)—a mangbutbuteng wenno mamagkullayaw kenka nga ipagarupmo payen a kanibusamon, saanka a sumuko.

Ikagumaanam a kutien dagiti ramay ti ima ken sakam.—O