Manila Bulletin

Ti Tarakenmo ken Sika

Ni FRANCISCO S. ANTONIO

AGSABALI ti kababalin ti aso ken pusa. Adda dagiti bambanag a maipaay ti aso a di maipaay ti pusa. Kasta met nga adda dagiti talugading ti pusa nga awan iti aso.

Kadagiti ad-adda a mangayat iti pusa, irasrasonda a nalaka laeng a manteneren daytoy nga ayup. Nadalus ken naumbi pay ngamin ti pusa. Bassit pay ti espasio a kasapulan a pagturogan, pagwatwatan, ken pagay-ayaman ti pusa.

Ti met aso, kadawyan a kasapulanna ti nalawlawa nga espasio tapno agtalinaed a naragsak ken nasalun-at.

No la ketdi maipaay dagiti kangrunaan a kasapulan ti pusa a kas iti kahon a pagtakkian (maysa iti tunggal pusa), taraon ken danum, sigurado a naragsaken daytoy.

Nalaklaka pay ti presio ti taraknen a pusa no gatangen, saan a kas kadagiti aso. Nangina laeng ti pusa no addaan iti espesipiko a puli.

Ad-adu ti mabusbos no aso ti taraknen. Dadaelenda pay dagiti abalbalayda no maumada isu a nasken a sukatsukatan no saan a nalagda dagitoy.

Kasapulan pay nga agwatwat ti aso tapno mataginayon ti salunatna. Kayatna a sawen a maipasiar daytoy a makabusbos met iti oras aglalo no adda trabaho ti akintaraken.

Iti sabali a bangir, kontento latta ti pusa nga agtulidtulid, maturog ken mangay-ayam iti abalbalayna.

No dua ti taraken a pusa, makawayasdan nga agkulkulangtot. Saan a mabalin a pagtalinaeden ti aso iti uneg ti balay iti mabayag. Maistres daytoy. Ad-addan a parikut no nailet ti solar ken adayo iti nawaya a lugar a pangipasiaran.

Malaksid met iti kinatalgedna iti uneg ti pagtaengan, naragsak latta ti pusa iti asideg ti tawa wenno agkukot iti sopa. Lukatan la bassit ti tawa tapno saan a makalibas ti pusa ken tapno sumrek ti presko nga angin.

Pagaayat pay ti pusa a paliiwen kadagiti billit kadagiti kayo. Naulimek a taraken ti pusa. Kadawyan a taultaulan ti aso dagiti lumabas a tao wenno sabali nga ayup ken uray no adda saanna a magaw-at a banag.

Adda met dagiti gundaway nga aguraor wenno agariangga ti pusa aglalo iti rabii ngem ad-adu nga amang a natagtagari dagiti aso.

Nalaing pay ketdi nga aganup ti pusa kadagiti bao ken peste nga insekto.

Ikali ti pusa ti takkina no saan a nasanay nga agaramat iti kahon a pagtakkian.

Adda dagiti gundaway nga iwarawara ti pusa ti takkina iti uneg ti pagtaengan. Ngem masursuronanto met laeng ti maitutop a pagpaksayanna iti saan a mabayag.

Nasken pay a kanayon a digosen dagiti aso aglalo no agkaraykayda iti basura wenno mangyawidda iti nabuyok a banag.

Dalusan ti pusa ti bukodna a bagi isu a mapalpaliiw a kanayon a dilpadilpatanna ti dutdotna.—O

Nariknak lattan ti panagsanaang ti pusok. Diak ayayaten ni Abe. Ngem maasiak kenkuana. Isu idi ti kayat ni mommy a pakiasawaak ta nasingpet ken mapagpiaran kano. Am-ammo kanon ni mommy daytoy sipud pay idi ubing ta kasugponna iti dadduma a negosio ni ‘Nay Caring.

Saan a napili ni Abe. Inayatnakon uray idi katulongannak pay laeng ni mommy. Ngem anian, aya, ta ni met la Arty ti adda iti pusok inggana ita.

Ket kinapudnona, idawdawatko a makitak koma ita a panagawidko.

Napariir iti kuarto, sa malang-ab iti apagapaman ti ayamuom dagiti sabong ti gardenia a sumrek iti nababa ken nalawa a tawa. Nalagipko la ket ngarud daydi buya da Cindy ken ni Arty nga agkinkinnayetket iti baet dagiti gardenia. Sinuknornak manen iti ilem. Agpadan ti lubongmi ken Arty. Baknangakon. Ngem naladawen... Diak napupuotan a nagtinnag ti luak.

Naiturogko ti sakit ti nakemko. Malemen idi makariingak. Nainanaanak unay ket mayaten ti riknak. Napanak nag-shower iti banio ti kuarto. Naglawan, nakunak. Adda pay bathtub. Sadino ngata nga agpayso ti nangal-alaan ni ikit iti kuartana? Addan sa ketdi ilimlimed ni ikit kaniak.

Rimmuarak apaman a nakapellesak. Makumikom ni ikit iti kosina. Adu ti lutlutuenna. Adda kano sangailimi no rabii. Agisagsaganan iti pangmalem. Ginandatko ti tumulong ngem inatipanak isu a nagturongak iti paraangan. Napanak nagtugaw iti sementado a bangko iti sango ti sementado met laeng a lamisaan. Nangitugotak koma iti scrabble, napanunotko. Ket umapges manen ti barukongko.

Pagnaedanda ngata itan? Mano ngata ti anakdan? Mabainak met nga agsalusod ken ni ikit.

Inruarko ti selponko ket tineksak ti drayberko tapno sukonennak. Pinilik ti naglugan iti bus nga immay ditoy ngem nasaysayaat koma met laeng no nagkotseak.

No isangpet ti drayber ti kotsek no bigat, agawidakton ta naimbaganen ni ikit. Ket no saan nga istoriaen ni ikit ti maipapan ken ni Arty, diak maammuan ti sungbat dagiti saludsodko.

Intukolko dagiti sikok iti lamisaan sa sinarapak ti timidko. Diak latta madaeran ti sanaang iti kaunggak ket inkidemko iti nairut.

Napamulagatak idi adda natimudko a nagsardeng a motor. Ni Arty! Anian a banugbog ti barukongko. Nagdardaras nga immasideg kaniak apaman a nakastrek iti ruangan.

“Addaka gayamen!” Siraragsak ni Arty a nagkuna. Bulonna a nagtugaw iti abayko.

“Komusta? Ni baketmo ngay, apay a dimo kinakuyog?” imbalesko. Kimmayakayak bassit amangan no mangngegna ti banugbog ti barukongko.

Nagsarangsang ti katawanan. “Ti ammom, adda baketko, aya? No sika koma ti asawaek, pimmanawka met!”

“Diak agang-angaw,” impormalko. “Apay a dimo kakuyog ni Cindy?”

Nagkuretret ti muging ni Arty. “Isu gayam a pimmanawka ta impagarupmo nga isu ti asawaek?”

“Ket no nakitakayo dita yan dagita gardenia idi nga .... ”

“A, daydi? Napan koma lumang-ab ni Cindy iti banglo ti gardenia ket napulingan. Inayabannak a mangikkat iti pulingna... ngem kimmayetket kaniak. No saanka a pimmanaw, naammuam koma a nakitaray ni Cindy iti nobiona a taga-Banga.”

Diak nakatagari. Limmawa ti aangsak. Ngem payegpegenak metten ta immasideg manen ni Arty kaniak sa inyarasaasna, “Agkasartan. Wen, kunamon. Ta no saan kunam, kitaenta no makaruk-atka pay. Baludenka no kunak, baludenka kadagiti takiagko...”

Induronko sa kimmayakayak. Agkebbakebbaak. Ngem immasideg manen.

“Wen, kunamon, please,” inyarasaas ni Arty.

Uray agluloken dagiti tumengko, inkarigatak nga induron sa timmakderak. Immangesak iti nauneg. “Sungbatam dagiti saludsodko,” kinunak. “Umuna, sika ti nagteks nga agsakit ni ikit? Maikadua, sika ti nagpaaramid iti nai-frame a ladawak nga adda idiay kuartok? Maikatlo, sika ti naggasto iti renovation ti balay ni ikit?”

“Saan ti sungbatko iti maikatlo. Wen, kadagiti dua nga immuna. Gapu ta ay-ayatenka iti amin a pusok, iti amin a kararuak. ‘Diay picture-mo, dinawatko ken ni Abe. Dimo ammo a klasmeytko idiay University of Mindanao idiay Davao. Sangkaistorianaka. Ipalpalastogna dagiti picture-mo. Sika kano ti asawaenna. Ngem unaakon. Ikasarka itan.” Nagayek-ek. Ginuyodna ti takiagko sa pinagtugawnak iti abayna. “Umay umulida papang ken mamang no rabii. Isu a makumikom ni ikit nga agisagsagana. Dina ngamin kayat nga agorderkami idiay restauran.”

Pati gayam ni ikit, nakikomplot? Diak maawatan ti riknak. Maragsakanak ti kunak ngem agtigtigergerak.

Pagam-ammuan, pinetpetan ni Arty ti dakulapko. Adda bassit a kahita nga inruarna ket dinardarasna a linukatan. Singsing! Nagrimatrimat iti lawag ti init malem ti diamantena. Diak lattan nakauni idi yusongna iti ramayko. Agarubosen ti luak. Adda naisalsalumina a rikna a rimkuas iti kaunggak. Saanen nga agsupadi a lubong ti yanmi ken ni Arty. Maymaysan!

Kellaat, rinabsutko ti imak nga agkanna koma. Inuksotko iti ramayko ti singsing. Ket agluluaak a nangipapetpet ken ni Arty nga agmalmalanga.

“Diak maawat daytoy,” kinunak ket timmarayakon a nagturong iti kuartok. Nadlawko ti isasaruno ni Ikit Iren ngem inserrak ti ridaw. Intugawko iti abay ti tawa ket binay-ak a linayus ti lua dagiti pingpingko. Kayatko a yanudna amin a sakit ti nakemko.

Mariknak, saan pay a nagbaliw ti riknak ken ni Arty. Isu pay laeng daydi di masebseban nga ayat. Ngem ammona gayam ti yanko, no talaga nga ay-ayatennak, apay a dinak man la immay sinarungkaran? Ammona pay ti numero ti selponko ngem dinak man la inawagan? Binaybay-annak a nagsagaba.

“Naulpitka, Arty,” ipukpukkaw ti panunotko. “Mananggundawayka!”

Napuotak laengen ti bagik a kumitkita iti kalsada a nagsardengan ti motor ni Arty. Il-iliwek nga adda sumardeng a kotse ket dumsaag ni Abe. Diak ay-ayaten. Ngem kayatko a makita ita.—O

Itoy A Bilang

tl

2021-10-16T07:00:00.0000000Z

2021-10-16T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/282076280055488

Manila Bulletin Publishing Corp