Manila Bulletin

Naganar a Negosio ti Panagmula iti Chrysanthemum

Agkurkurang ti suplay. Nasken pay a gumatangtayo kadagiti ganggannaet a pagilian.

Reynaldo E. Andres

MAYSA ti chrysanthemum kadagiti kaganaran a sabsabong a mailaklako kadagiti puesto a paggatangan iti sabsabong (flower shop), nangruna iti panawen ti Piesta Dagiti Natay, Paskua, ken Aldaw Dagiti Puso.

Kadagiti napalpalabas a tawen, kellaat a ngimmina daytoy a sabong gapu iti kinakiddit ti suplay manipud iti probinsia ti Benguet. No dadduma, aggapu pay ti suplay manipud iti sabali a pagilian iti Asia.

Daytoy ti gapuna nga immadu dagiti mangayat nga agmula iti chrysanthemum sadiay Benguet ken uray pay kadagiti lugar iti Kailokuan ken Cagayan Valley nga addaan iti nalamiis a klima iti unos ti makatawen.

Nupay kasta, saan latta a kabaelan ti lokal a produksion ti chrysanthemum a sulnitan ti pagkurkurangan a suplay nangruna kadagiti espesial a panawen. Daytoy ti gapuna nga al-allukoyen dagiti agnegnegosio iti sabsabong dagiti lokal a mannalon ken dagiti agtagikua kadagiti floriculture nursery a yadaduda koma ti apit a kastoy a sabsabong. Iti kasta, saandan nga agangkat iti suplayda a chrysanthemum manipud kadagiti ganggannaet a pagilian.

Ti panangpadur-as iti produksion ti chrysanthemum a kas maysa kadagiti kangrunaan nga industria iti panagpatanor kadagiti mailaklako a presko a sabsabong, wenno maaw-awagan iti Ingles nga ornamental cutflower industry, ti maysa a nakaiturongan ti atension ti gobierno tapno saanen a masapul nga agangkat pay ti pagilian iti kasapulanna a sabsabong.

Kakibin daytoy a gannuat ti panangpadur-as iti teknolohia a pakaseknan ti panagmula iti chrysanthemum tapno makapatanor ti Filipinas iti barayti a mabalin nga ilako iti sabali a pagilian. Iti kasta, dumur-as ti industria ken maaddaan iti gundaway dagiti agmulmula iti daytoy a sabong a serken ti sangalubongan a merkado.

Barayti ti

Chrysanthemum

Adda agarup 20 a barayti ti chrysanthemum a maimulmula iti sapasap a pagilian. Nupay kasta, lima kadagitoy ti napintas ti klasena ken magustuan nga imulmula dagiti mannalon kadagiti negosiante nga addaan iti flower shops. Dagitoy ti barayti nga Anastacia Bronze, Anastacia Green, Anastacia Lilac, Anastacia White, ken Anastacia Pink.

Malaksid iti nalamiis a klima, magustuan ti chrysanthemum ti daga nga alisto a maes-esan wenno dagiti gagangay a daga a namsek iti organiko a bambanag a kas iti compost ken takki dagiti ayup. No saan, mabalin nga atubaren ti ordinario a daga a pagmulaan babaen ti panangigampor iti maysa a paset ti compost, maysa a paset ti takki ti ayup ken natadtad a bunot ti niog wenno taep. Kapintasan a pagmulaan ti daga nga addaan iti kaalsem (pH) a 6.0 agingga iti 6.5.

Kadagiti mannalon nga agnaed kadagiti nalamiis a lugar iti Kailokuan ken Cagayan Valley, kapintasan nga agmula iti chrysanthemum manipud iti Oktubre agingga iti Pebrero no bumaba ti klima iti manipud iti 200C agingga iti 280C iti aldaw ken manipud iti 150C agingga iti 200C iti rabii.

Kas iti bawang, maysa met ti chrysanthemum a photo period sensitive wenno maysa a mula a kaayayona ti panawen nga ababa ti aldaw ken atiddog ti rabii.

Panagmula

Gagangay a dagiti naiparamut a sanga ti chrysanthemum ti maaramat no kayat a serken ti para komersial a produksion. Mangpili kadagiti natangkenan ken nasalun-at a sanga nga agarup maysa ket kagudua a dangan ti kaatiddogna. Nasaysayaat no yuper nga umuna dagitoy iti danum a nalaokan iti kemikal a rooting hormone sakbay nga imula kadagiti pagpatubuan nga aray wenno kadagiti plastik a polyethylene sadanto maipakni iti uneg ti nursery.

Umdasen ti 20 x 20 a sentimetro ti kaaddayo ti tunggal pinuon a maiparamut kadagiti aray nga aglawa iti maysa a metro.

Panagsibug ken Panagganagan

Bassit laeng ti kasapulan ti chrysanthemum a danum iti rugrugi ti siklo ti panagbiagna ngem nasken a saan met a matikagan tapno saan a mautoyan iti darang ti init iti panawen ti panagbaludbodna. Mabalin a yad-adu ti isibug bayat a dumakdakkel ti mula ken umad-adu ti bulongna ngem nasken a kontrolen ti kaadu ti danum nga isibug inton panawen a dandanin agsabong.

Kas kadagiti dadduma a masetas, kasapulan met ti chrysanthemum ti adu a nitroheno ken potassium bayat ti panagbaludbodna. Ngarud, malaksid iti gagangay a kompleto a ganagan (14-14-14), mabalin supusopan daytoy iti naglaok nga urea ken muriate of potash (0-060) tapno ad-adu ti maisabongna. Mabalin nga ipuruak ti pangsupusop nga urea ken muriate of potash wenno runawen dagitoy iti danum sa maisibug iti puon dagiti mula. Umdasen ti kada dua wenno tallo a lawas a panagganagan.

Panangikabil iti Darekdek

Gapu ta umab-abot iti tallo a kadapan ti katayag ti chrysanthemum, nasken a maikkan ti asideg ti kada pinuon iti darekdek a bislak ta dita a maigalutda tapno saanda a matuang no pumigsa ti angin. Dagitoy pay ti mangtulong iti mula tapno matengngelna ti sabongna ken saan nga agkillo ti puonna.

Ad-adu ti tumpuar a sanga ti mula no kettelan ti uggotna. Iti kasta, ad-adunto met ti tumpuar a sabongna. Tapno daddadakkel ti tumpuar a sabong iti murdong ti mula, nasken a maikkat dagiti babassit a sangsanga a tumpuar iti puonna.

Panagapit

No asideg laeng ti paglakuan kadagiti sabong, mabalin nga apiten dagiti nakapagbukaren nangruna no adda dagus a manggatang kadagitoy. Ngem no adayo ti paglakuan ken panggep nga ibiahe dagitoy, nasaysayaat no dagiti apagbukar a sabong ti apiten tapno apagisunto pay laeng nga agbukarda intono dumtengda iti destinasionda. Nasken nga iti naladaw a paset ti malem wenno parbangon ti panangapit kadagiti sabong.

Panangkontrol iti Peste

Aplat, ayam, ulmog, ken ‘tay igges a manglukot iti bulong ti mula dagiti gagangay a peste a mangkapkapet iti chrysanthemum, idinto a dagiti buot a managan iti cercospora leaf spot, alternaria leaf spot, fusarium stem rot ken powdery mildew dagiti gagangay a sakit nga umat-atake iti mula.

Gapu ta saan met a masida ti chrysanthemum, mabalin latta nga ispreyan dagitoy iti ania man a rekomendado a kemikal a pestisidio ken punggisidio tapno mapaksiat dagitoy a peste ken sakit.—O

Magazine a paboritona idi teenager pay laeng. A saanna nga ilibak a namaglabus kenkuana a kakaduana dagiti barkadana iti maysa kadagiti kalapaw iti bugbugawanda a bunubon. Dara ti kinaubing, agpipinnalumbada idi.

Saan. Saan. Kasla maysa a magneto ni Saniata Marionne ket matiktikaw ni Thor. Agsipud kadi iti naisangsangayan a panangipategna ken ni Bileg Aurelio nga imbilangna metten a kabsat? Ket kasta met laeng a rikna ti mariknana ita iti adien daytoy, ti eksakto a kopia daytoy iti babai a kinatao?

“ALA, mangpilikayo ngaruden iti orderentayo,” kinuna ni Bileg Aurelio ket pinidutna ti menu. “Pork sinigang with shallots, siguro…” Kinita ni Bileg Aurelio ti adienna. “Sa Seafood Royale ken Vegetable Omelet. “Malaksid no saan nga okay kenka?”

“Saan, okey dayta. Ngem baka saan ken ni Thor…” inyisem ni Saniata Marionne.

“Actually, isu ti mangpili iti ania man nga ipaunegko,” kinuna ni Bileg Aurelio. “Estrikto iti dietko ngem siak ita ti masurot.” Nagkatawa.

“Isu pay ti dietician-mo?”

“Ken fitness adviser,” inkelsat ni Bileg Aurelio. “Naggraduar iti Criminology ken Forensic Science ngem saanen a nagpolis ta innalak a sigud idi. Diak ammo ta computer, makina, electronics, chemicals… ammona amin. No ibilinko a mangaramid kadagiti plastic explosives, kabaelanna pay.”

“Wow!” Nagrimat dagiti mata ni Saniata Marionne. “Ken baro pay ngarud, madinan sa kayat ti agasawa! Siguro no mabalinnak koma nga asawaen, inasawanakon! Ay-ayatennak ngamin unay!”

Napasardeng ni Saniata Marionne. “Apay a kasta ti kunkunam, manong? Lalaki a lalaki met, ne.”

“Pudno, Marionne, in love-ak ken ni manong.” Nagkatawa met ni Thor. Idi aggibus dayta a katawa, saanna nga ammo ta kasla nakaas-asidegen ti riknana iti artista.

“Bagiw vegetable salad laeng kaniak, manong,” kinuna ni Saniata Marionne.

“Kayatmo ti beer, Thor?” dinamag ni Bileg Aurelio. “Siakton ti agdrayb inton agawidta.”

“Saan, manong, maangotnak ni Marionne.” Nagkatawa ni Thor sa pinarukibanna ti artista. “Ken awan ti beer iti weekdays kaniak,” innayonna.

Pinarukiban ni Saniata Marionne ti bagi ni Thor. Awan ti makita a buksitna. Leppap ken bassit a siket. Saan metten a dakes, nakunana. Awan ti dumana kadagiti hunks nga artista iti pelikula.

“So, kunak no agkammettayo, apay adda kutsara kada tenedor?” kinuna ni Bileg Aurelio idi naidasar aminen dagiti taraonda.

“Mabalin, manong,” insungbat ni Saniata Marionne. “Publicity stunt ti naganna nga O’Kinnammet.”

“Agkararagtayo pay,” inyagaw ni Thor ket nagkinnita dagiti agkabsat. Indauluannan ti kararag.

“Kitaem, relihioso pay,” inkidday ni Bileg Aurelio iti adingna. “Nasayaat a kitaen, nasayaat pay ti kararuana.”

“Madlawko, manong, itay pay nga ilaklakom kaniak ni Thor,” inyisem ni Saniata Marionne iti kabsatna. “Kayatmo kadin ti maawanan iti loyal a badigard?” Nagkatawa.

Contents

tl

2022-05-16T07:00:00.0000000Z

2022-05-16T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/282187949613269

Manila Bulletin Publishing Corp