Raementayo Koma ti Bukodtayo a Wagayway

Umno a galad ti maysa a napudno nga umili ti panangipakitana iti panagraem ken panangipategna iti daytoy a simbolo a kas panangpasingked iti kari a mapatinayon ti wayawaya ken demokrasia.

MANIPUD idi Mayo 28 agingga iti Hunio 12 nga Aldaw ti Wayawaya, makitkitam la ketdi ti bandera ti Filipinas a naiwagayway iti parupa dagiti pasdek ti gobierno ken uray pay kadagiti balay kadagiti siudad ken dadakkel nga ili iti amin a suli ti pagilian.

Iti ngamin maika-28 ti Mayo a ramrambakan ti Filipinas ti maaw-awagan iti National Flag Day, kas sagudayen ti linteg (Akta Republika 8491 wenno am-ammo pay a kas Flag and Heraldic Code of the Philippines) ken Orden Ehekutibo 179 a pinirmaan ni Presidente Fidel V. Ramos idi 1994.

Idi Mayo 28, iti panangyuna ti Departamento ti Edukasion, narugian ti pannakarambak ti umuna a pannakaisa ti bandera—iti maika-124 a tawenna—ket manipud met iti dayta nga aldaw, kadagiti amin a pasdek ti gobierno ken uray payen kadagiti pribado nga establisimiento iti pagilian manipud iti Batanes iti amianan, agpaabagatan agingga idiay Tawi-Tawi, adda a maiwagayway ti bandera ti pagilian a kas panangipakita iti panangraem iti daytoy a simbolo ti wayawaya.

Sagudayen ti Proklamasion 374 a pinirmaan ni Presidente Diosdado Macapagal idi maika-6 ti Marso 1965, naideklarar ti Mayo 28 iti tunggal tawen a kas National Flag Day a kas panglagip iti petsa nga umuna a pannakaiwagayway daytoy nailian a simbolo a naingato iti baet dagiti bunggoy dagiti soldado ti Philippine Revolution Army bayat ti pannakibalubalda ken panangpadsoda kadagiti puersa ti Kastila idiay Alapan, Imus, Cavite, idi 1898.

Sagudayen met ti Seksion 26 ti Akta Republika 8491 a manipud iti Mayo 28 agingga iti Hunio 12 iti kada tawen, isu ti makunkuna a “Flag Days.” Itoy a panawen, amin nga opisina, ahensia ti turay, pasdek dagiti negosio, pagadalan, ken uray pay dagiti pribado a pagtaengan, maawisda a mangiparangarang iti wagayway.

Itay napan a tawen, kinuna ni DepEd Secretary Leonor Magtolis Briones, “Kanayontay latta a daydayawen ken raraemen ti bandera ti Filipinas a kas simbolo ti nagkakayammet a sakripisio dagiti bannuartayo a nangirupir iti panagwayawaya.”

Dagiti Nangdait iti Bandera

Tallo a babbai ti dinutokan ni Heneral Emilio Aguinaldo a nangdait iti immuna a bandera ti pagilian bayat ti kaaddada iti 535 Morrison Hill Road sadiay Hong Kong a nagpainganda: da Doña Marcela Mariño Agoncillo,

ti anakna a ni Lorenza, ken Delfina Herbosa de Natividad, kaanakan ni Jose Rizal.

Idi pimmusay, naitabon ti bangkay ni Marcela Agoncillo, naaw-awagan iti Lola Celay ken mabigbigbig nga Ina ti Bandera ti Filipinas, iti kamposanto iti likud ti Santuario del Santo Cristo iti Siudad ti San Juan iti Metro Manila. Ti lakayna a ni Don Felipe Encarnacion Agoncillo (Mayo 26, 1859 – Septiembre 29, 1941) ti abogado a Filipino a nangibagi iti pagilian iti tungtongan ‘diay Paris a nakapirmaan ti Treaty of Paris (1898) a nangigibus iti Spanish–American War. Gapu itoy, nagunodna ti titulo a “naisangsangayan nga umuna a diplomata a Filipino.”

Manipud iti Hong Kong, inyawid ni Aguinaldo ti bandera ditoy Filipinas idi maika-19 ti Mayo 1898. Inisana daytoy iti umuna a gundaway idi maika-12 ti Hunio iti dayta a tawen iti balayna idiay Kawit, Cavite, kalpasan ti pannakaiwaragawag ti panagkaykaysa ken kas panglagip iti balligi dagiti Filipino iti panangparmekda kadagiti Kastila a pormal a nagbalinanna a Presidente ti Filipinas.

Panagraem iti Bandera

Dakkel a simbolo ti bandera para iti maysa a republika a kas iti Filipinas. Umno a galad ti maysa a napudno nga umili ti panangipakitana iti panagraem ken panangipategna iti daytoy a simbolo a kas panangpasingked iti kari a mapatinayon ti wayawaya ken demokrasia.

Maysa daytoy a pannakimaymaysana kadagiti napanen iti sabali a biag a nangisagut iti biagda para iti wayawaya.

Kas panangipakita iti respeto wenno panagraem iti daytoy a simbolo, masapul met a simple ken addaan dignidad ti seremonia a para iti daytoy.

Iti umuna a nota ti “Nailian a Kanta” no matokar, masapul ti napardas a pannakaingato ti bandera iti maysa a palo. Iti malem, iti panaglennek ti init, masapul met a simamayamay ken napnuan annad a maibaba ti bandera.

Iti man pannakaisa wenno pannakaibaba ti bandera, amin dagiti adda iti aglawlawna masapul a dagus a tumakderda, saluduanda ti bandera babaen ti panangiparabawda iti kanawan a dakulapda iti makanigid a paset ti barukong wenno iti batog ti pusoda.

No nakakallugong ti lalaki, masapul a manglugay ket saluduanna ti bandera babaen ti panangyabbongna iti kallugongna iti makanigid a paset ti barukongna.

Dagiti met nakauniporme, masapul ti panagsaludoda a kas mayannatup iti alagaden ti gungloda.

Masapul a nakatakderda ken nakasaludoda agingga iti di malpas ti pannakatokar wenno pannakakanta ti Nailian a Kanta—agpaut iti 53 a segundo babaen ti kompas partido wenno 2/4, saan a kompasilio wenno 4/4.

Uray dagiti lugan a lumabas, mapasardeng a kas panangipamatmat iti panangrespeto iti bandera.

Masapul met ti annad no kupinen ti bandera. Di rumbeng a masagidna ti daga no maingato wenno maibaba wenno no maikabil iti sabali a lugar.

Pannakayukrad ti Bandera

Kadagiti pribado a pasdek, masapul a maipakita ti bandera manipud iti isisingising ti init agingga ti ilelennekna iti tunggal holiday wenno espesial nga aldaw nga improklamar ti Presidente ti pagilian.

Maibilang kadagita nga aldaw ti Aldaw Dagiti Maingel (Abril 9); Nailian nga Aldaw ti Bandera (Mayo 28); Aldaw ti Wayawaya (Hunio 12); Aldaw Dagiti Nailian a Bannuar (maudi a Domingo ti Agosto); Aldaw ni Bonifacio (Nobiembre 30); Aldaw ni Rizal (Disiembre 30).

Kadagiti pasdek a para iti publiko, inaldaw a makitkita ti bandera manipud iti isisingising ti init agingga iti ilelennekna.

Kasano ti pannakayukrad ti bandera?

No maiwagayway iti palo, ti paset nga asul ti kolorna, masapul nga akinngato iti panawen ti kappia. Ti nalabaga ti adda iti ngato no ti pagilian adda iti gubat.

No nakatakder ti itsurana, ti akinngato a paset isu ti yan ti init ken tallo a bituen, ti asul ti kolorna masapul nga adda iti kanawan (iti makanigid ti mangmatmat) no panawen ti kappia. No panawen ti gubat, adda iti makanawan.

No ti bandera ket adda nakaiparabawanna, masapul a ti asul ti akinrabaw, ti tallo-ti-sulina a yan dagiti bituen ken init ti adda iti makanigid ti agbuybuya. Iti panawen ti gubat, ti nalabaga ti akinrabaw.

No Adda iti Parada

No adda maiwagayway a padana a bandera, kas pagarigan ti bandera ti sibubukel a puersa ti armada, bandera dagiti gunglo sibiko, wenno bandera dagiti sabali a pagilian, masapul a nangatngato ti yan ti bandera ti Filipinas ken masapul a kanayon nga adda iti kanawanda.

Maiparit nga aramaten ti bandera a kas paset ti aruaten wenno pagan-anay, akkub ti lamisaan, wenno kortina dagiti tawa.

No paset iti parada a makaabayna dagiti bandera dagiti sabasabali a pagilian, masapul nga adda iti tengngada.

No maikabil iti entabldo, masapul a ti bandera, adda iti makanawan ken nasangsango iti naindaklan nga agsarita a nakasango kadagiti agdengdengngeg. Dagiti dadduma a bandera, masapul nga addada iti makanigid ti sangaili ken agbitla.

No maaramat ti bandera iti pagsaritaan ti sangaili nga awan pangisulbongan wenno pakaipatakderanna a nasayaat, masapul nakaparabaw ti bandera ken adda iti likudna.

Masapul nga awan dekorasion wenno mangarpaw iti rupa ti bandera. Rumbeng a kanayon a maiparangarang iti kangatuan a lugar a pakaitedan ti pammadayaw; saan a rumbeng nga adda iti sirok ti maysa a retrato wenno iti baba ti tao.

Maiparit nga aramaten ti bandera a kas paset ti aruaten wenno pagan-anay, akkub ti lamisaan, wenno kortina dagiti tawa.

Laglagipen met a saan a mabalin nga iparangarang ti marutrutroten a bandera. Masapul a no dandanin saan a mabalin nga iparang iti publiko ti bandera, puoranen tapno maliklikan ti pannakaibellengna a kasla basura.—O