Manila Bulletin

Napateg a Kayo ti Seresa

No adda man daytoy a kayo, mabalin a labaslabasam laeng. Dimo ammo ngem mabalin a maisalakanna ti biagmo.

Reynaldo E. Andres

SERESA (Muntingia calabura Linn.) wenno saraisa ti awag dagiti taga-Nueva Vizcaya ken dadduma a probinsia iti Cagayan Valley iti daytoy a kayo. Mansanita wenno mansanitas met kadagiti dadduma nga ili iti Ilocos Norte. Nasam-it ti nalabaga ken natubbog a bungana.

Ngem nalabit manmanon ti makitkitatayo a kastoy a kayo kadagiti arubayan, bakir ken kabambantayantayo. Daytoy ti rason nga adda dagiti sektor iti salinong ti Department of Agriculture (DA) ken Department of Environment and Natural Resources (DENR) ti nangirusat iti gannuat a mangalaw iti daytoy a kayo gapu iti adu a benepisio a maagsaw iti daytoy a para iti aglawlaw ken salun-at dagiti tattao.

Nupay narasi dagiti sanga ken puon ti seresa, napintas met daytoy nga imula kadagiti mangrugin nga agkalbo a kabambantayan gapu iti naidumduma a saguday ti ramutna a mangtengngel iti daga a nakaimulaanna. Kas kadagiti agbungbunga a kayo, umab-abot met iti agarup innem a metro ti katayag ti nataengan a seresa.

Kaaduan kadatayo a ti laeng bunga ti seresa ti ammotayo a napateg a paset ti kayo. Umab-abot ngamin iti 90 a porsiento ti dagup a paset ti bunga ti mabalin a kanen. Iti kada 100 a gramo a paset ti bunga, addaan daytoy iti 75.0 a porsiento a danum, 100 kilo calories (kcal) nga enerhia, 2.0 a gramo a protina, 0.6 a gramo a lana (fat), 21.6 a gramo a carbohydrates, 2.4 a gramo a crude fiber, 104 a miligramo (mg) a calcium, 52 mg a phosphorus, 0.3 mg nga iron, 0.03 mg a thiamine, 0.04 mg

a riboflavin, 0.5 mg a niacin, ken 150 mg nga ascorbic acid.

Naduktalan pay kadagiti panagsukisok a namsek iti ramen ken sustansia ti amin a paset ti mula a makatulong iti salun-at. Sumagmamano kadagitoy ti ramenna a mangpaksiat iti bakteria a naipauneg iti bagi babaen ti kontaminado a taraon. Makatulong pay ti tubbog ti bulong ken kayona a manglaban iti panagletteg nga insangbay ti impeksion iti uneg ken ruar ti bagi. Iti Ingles, maawagan daytoy a ramen iti anti-inflamatory property.

Dagitoy pay ti sumagmamano a naduktalan dagiti eksperto a pagsayaatan manipud iti kayo a seresa:

Agas ti panateng ken uyek. Napaneknekan a nasamay ti tubbog ti bunga ti seresa nga agas ti panateng ken uyek gapu ta namsek daytoy iti Bitamina C. Kinapudnona, umabot iti 150 a miligramo (mg) a Bitamina C ti maagsaw iti pito a kutsara a tubbog ti naluom a bungana. Malaksid iti Bitamina C, nabaknang pay daytoy iti Bitamina B complex.

Daytoy ti gapuna nga umdasen ti inaldaw a pannangan iti naluom a bungana a kas saluadtayo kontra iti gagangay a panateng, uyek, ken trangkaso. Kadagiti pasiente a madaman a biktima dagitoy a sakit, makatulong ti pannangan iti bunga ti seresa tapno umalisto ti panagimbagda.

Gagangay nga umab-abot iti pito nga aldaw ti kabayag ti bayrus ti panateng iti bagi ti tao sakbay a natural a mapaksiat daytoy. Ngem no mangan iti ania man a prutas a nabaknang iti Bitamina C, nangruna iti bunga ti seresa, mayababa iti maysa wenno dua nga aldaw ti kabayag ti impeksion. Ti Bitamina C ti maysa kadagiti kangrunaan a sustansia a mangpatikber iti naturalesa ti bagi kontra iti impeksion.

Agas ti diabetes. Adda dagiti produkto ti nakaparsuaan a makatulong tapno mayababa ti dagup ti asukar a ramen ti dara. Maysa kadagitoy ti bunga ti seresa. Napaneknekan kadagiti naangay a panagsukisok a makatulong ti inaldaw a pannangan iti bunga ti seresa tapno maksayan ti dagup ti ramen nga asukar iti dara nga isu ti kangrunaan a makaigapu iti sakit a diabetes. Iti

laeng unos ti maysa nga oras kalpasan ti panangipauneg iti 500 mg a tubbog ti bunga ti seresa, umdasen dayta tapno marikna ti pasiente ti naisangsangayan nga epektona iti bagina.

Saan laeng a ti bungana ti epektibo nga agas kontra iti diabetes. Kadagiti dadduma a pasiente iti daytoy a sakit, angrenda ti bulong, ramut, ken ukis ti puonna sa daytoy ti regular nga inumenda a kas tsaa. Kuna dagiti eksperto nga ad-adda nga epektibo ti tsaa no inumen ti pasiente daytoy 30 a minuto sakbay ti pannanganna iti almusar, pangaldaw ken pangrabii.

Kontra iti reuma ken dakes a kolesterol. Nasamay ti naanger a bulong ti seresa nga agas ti reuma ken alta presion ta ibaba daytoy ti dagup ti naurnong nga uric acid ken dakes a kolesterol iti dara ken iti susuop. Gapu itoy, pumintas ti annayas ti sirkulasion ti dara kadagiti urat. Daytoy met ti gapuna a sumalun-at ti puso, pali, ken kidney gapu iti ramenna a nitric acid, maysa a sustansia a mamag-relax kadagiti urat a pagnaan ti dara a maibunong iti sapasap a paset ti bagi.

Kuna dagiti eksperto a ti uric acid ti maysa nga akimbasol no apay nga agsakit iti alta presion ti maysa a tao gapu ta kumapsut ken agsakit ti puso ken kidney-na.

Makatulong kadagiti adda ulserna. Gapu daytoy iti ramenna nga anti-inflammatory property. Segun kadagiti naangay a sientipiko a panagadal, dakkel ti maitulong ti inaldaw a pannangan ti naluom a bunga ti seresa tapno maagasan ti sakit nga ulser. Iti isu met laeng a panagadal, naduktalan nga agpada ti epekto ti tubbog ti seresa iti Losec, maysa nga agas a mamagsardeng kadagiti nakaro a sakit ti tian a managan iti Ingles nga acute gastroenteritis, gastroesophageal reflux, ken peptic ulcer.—O

Itoy a Bilang

tl

2022-06-16T07:00:00.0000000Z

2022-06-16T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/282200834552051

Manila Bulletin Publishing Corp