Ni Ama Ciriaco, Hawayano

IDI makaumay iti Hawaii, apaglabes nga edad 64 ni Ama Ciriaco (saanna a pudno a nagan a kas kadagiti tattao a nadakamat iti salaysay). Tinawing ti anakna a ni Carmen a nayasawa iti lakay a taga-Dingras. Agkedked idi ni Carmen a makiasawa agsipud ta lakay la ngaruden ni Abelino, adu pay ti annakna iti daydi baketna a nasdo iti kapiniaan idiay Kunia. Ngem nakipakpakaasi ni Ama Ciriaco ta kunana a dayta laengen ti gundaway a makalung-awda iti rigat a sagsagabaenda. “Anusamon, anakko. Daytoy laeng ti gundawaytayo a makaaon iti nakailubuantayo a kinakurapay. Nagasatka ketdi ta sika ti nagustuanna. Agasem, adda kano met ikarkaritda kenkuana a maestra iti di unay adayo a kaarrubada ngem ti babai kano a mannalon ti kayatna. Nakitanaka kano a nagsusuon iti sangalakka a murunor a bawang. Kitaem kad’ la ti gasat. No nasapsapaka koma a simmang-at, dinaka koma ngata nakita. Isu gayam a napanda nagin-iinum iti truorens iti tianggi ta sinipsiputannaka. Ngem nakem ti Dios daydi a pasamak isu a dimo koma palpalabsen. No dimo alaen daytoy ididiayana a sagut kadatayo, agpasidumrinton ni Apo Dios ken dinanton uliten ti mangted iti gundawaytayo.” Nagpatnag a nagpampanunot ni Carmen. Awan pay nobiona ngem kasano met laengen a makiasawa iti laklakay ngem ni amana! Pabpabasolenna ni Permin a kayatna koma nga agarem kenkuana ngem nakiasawa ketdin ti laglag iti babai a makimarmaro iti bugguong nga ipon. Ngem no dina awaten daytoy lakay, addanto ngata pay agarem kenkuana? Simmiplot iti panunotna ni Baket Silling a baket a balasang. Ita ta nabaketanen, agbibiag nga agmaymaysa. Sa laeng makaraman iti adda lanitna no adda agpadaya. Naimbag ketdi ta nasurotanna ti manglualo ta kanayon a maayaban no adda agmakasiam wenno Hawayano a manglagip kadagiti nabayagen a pimmusay a nagannak kenkuana. Immannugot ni Carmen a makiasawa ken ni Abelino a taga-Dingras. Iti saan a nagbayag, napan metten dimmenna iti lakayna. Impagnana met a dagus ti panangtawingna kadagiti nagannak kenkuana ken kadagiti kakabsatna. Ngem nabayag ti pannakaipagna ti papeles ni Ama Ciriaco. Ti kinaagpaysona, saan a nauray ni Ina Lidang nga asawana ti pannakaaprobar ti petision. Saan a gasat daydi baket ti makapan iti Hawaii, kinunkuna ni Ama Ciriaco idi agrubuat a mapan Hawaii. Idiay Hawaii, impasnek ni Ama Ciriaco ti nagtrabaho iti nangala kenkuana nga agdalus kadagiti arubayan dagiti babaknang. Tapno saan a maikkat iti trabahona, impakatna amin a kabaelanna. Nasken a makaurnong. “Immayak ditoy Hawaii ta kayatko ti maaddaan met iti daga ken balay a naggalba,” kunkunana iti nakemna. Idi natay ni Abelino, ti balay a pagnaedan da Ama Cirico, innala dagiti siuman ni Carmen. Adda kano ngamin papeles (living trust) a pinirmaan ti lakay (Abelino) nga isuda ti agtawid. Awan nabingay ni Carmen ta saan a nairaman ti naganna iti living trust. Ti makadakes, awan anak ni Carmen. Napilitan ni Ama Ciriaco a nangbirok iti upaanna a bassit a kuarto. Inan-anusanna ti awan tawana a kuarto. Ngem rumegregta nga agtrabaho gapu iti arapaapna a makabalay iti dakkel. “Inton agretiroak, kayatko ti nalawa a kuarto ken asotea a pangbuybuyaak iti ilelennek ti init,” kunkunana no agunnat iti nailet nga iddana. Ket pudno. Idi agretiro, inyawid ni Ama Ciriaco ti naurnongna. “Ad-adu koma no diak timmulong iti panagadal dagiti uppat nga appokok,” kinunkunana. Nagbalay ni Ama Ciriaco iti dakkel. Kasla malmalmes ti riknana no kuna dagiti kakaarrubana a dakdakkel ti balayna ngem ti Hawayano a kaarrubana. “Imasek met ti biag a nanam-ay,” kinunkunana. Ngem iti di nagbayag, adda simken a sakitna. Ti makadakes, nangina ti singsingiren ti doktor kenkuana. Segun ken ni Cardo nga adayo bassiten a kaanakanna ken kabbalayna, dina kayat a ti doktor ti agnaar iti nagrigrigatanna idiay Hawaii. Isu a dinan inulit ti nagpadoktor. Iti di nagbayag, napanen ni Ama Ciriaco iti sabali a biag. Sibibiag koma pay la ni uliteg no kinayatna ti nagpadoktor, kinunkuna ni Cardo, maysa a kabo ti hueteng, idi makain-innistoriami isuna. Isu itan ken ti pamiliana ti agbambantay iti dakkel a balay a nasayaaten no madap-awan dagiti annak ken appoko daydi Ama Ciriaco iti kada lima a tawen. Kasla makitkitak ni Cardo a naimas ti kuyyakoyna iti asotea ti dakkel a balay a mangbuybuya iti ilelennek ti init.—O