Manila Bulletin

LAUDATO SI’:

Sulat-Ensiklikal Ni Santo Papa Francisco Kabahin Sa Pagpakabana Sa Atong Usa Ka Puy-anan

Hinubad ni JON SAGUBAN

(Sa atong mainitong pagdawat ning labing ulahing ensiklikal ni Papa Francisco, nahunahunaan nako nga mapaambit kini sa hinay-hinay diha sa ato mismong pinulongan. Dili ko makaingon nga mao gayod kini ang tukmang hubad sa Binisaya apan sa akong makaya akong gipaningkamotan nga makuha ang unod niini. Ang nakanindot sa estilo ni Papa Francisco mao nga migamit siyag lengguwahe nga masabtan sa mga tawo. Hinaot unta nga pinaagi niini makalambigit kita sa ubang hugpong nga nagpadayon sa paglihok alang sa pagpakabana sa atong usa lamang ka puy-anan. – Taghubad)

(Ika-21 nga Gula) (Ikaunom Nga Anib)

Edukasyon Ug Espiritwalidad Nga Nagpatunhay Sa Kinaiyahan

202. Daghang butang nga kinahanglang usbon ang padulngan, apan kitang mga tawo labaw sa tanan ang nagkinahanglan sa pagusab. Kulang kita sa kaamgohan sa usa lamang ka gigikanan, sa atong kalambigitan sa usag usa, ug sa umaabot nga pagaambitan sa matag usa. Kining batakang kaamgohan makapalambo sa bagong baroganan, mga pamaagi sa paghunahuna ug mga porma sa kinabuhi. Usa ka dakong hagit diha sa kultura, espiritwalidad ug edukasyon ang anaa sa atong atubangan, ug kini nagadasig nga mosubay kita sa taas nga dalan sa pagbag-o.

I. Ngadto Sa Bag-ong Pamaagi Sa Pagkinabuhi

203. Tungod kay ang merkado nagaduso sa naghinobrang pag-angkon og mga butang diha sa paningkamot nga mahalin ang mga produkto niini, dali rang madakop ang mga tawo diha sa alimpulos sa wala kinahanglanang pagpamalit ug paggasto. Ang pataka nga pagpamalit og mga butang usa ka ehemplo kon giunsa sa modelong tekno-ekonomiya pag-apekto sa mga tawo. Nakita na kini ni Romano Guardini: “Ang mga kahimanan ug mga urog sa kinabuhi pilit nga gipadawat sa tawo pinaagi sa mga pamaagi sa produksyon nga gamit ang makina ug sa gilatid nga pagplano ang kadaghanan sa tawo modawat lamang niini sa hilom; nahimo na kining pamaagi sa pagkinabuhi. Sa mas dako o mas menos nga gibug-aton magatuo ang kadaghanan sa tawo nga ang pagsunod niini makataronganon ug makiangayon”. Kining maong modelo maggagiya sa mga tawo sa pagtuo nga gawasnon sila samtang anaa kanila ang kagawasan sa paggamit. Apan ang tinuod nga gawasnon mao lamang kadtong pipila nga nagagamit sa gahom sa

ekonomiya ug pinansiya. Taliwala niining maong kaguliyang, ang katawhan sa atong panahon wala makakab-ot og usa ka bag-ong kaamgohan sa kaugalingon nga makahimo sa paghatag og giya ug direksiyon, ug kining kakulang sa pag-ila sa kaugalingon mao ang gigikanan sa kabalaka. Daghan kaayo kitag pamaagi apan diyotay lamang ang dili hinungdanong mga tumong.

204. Ang kasamtangang kahimtang sa kalibotan mao ang hinungdan sa dili lig-on ug walay kaseguroan nga pagbati nga maoy “usa ka irasan sa hinugpong nga kahakog”. Kon ang mga tawo nagatan-aw lamang sa kaugalingon ug serado, magkataas ang ilang kahakog. Kon haw-ang ang kasingkasing sa tawo, mas gikinahanglan niya ang pagpalit sa mga butang ug pag-angkon ug paggamit niini. Mahimong hapit imposible ang pagdawat sa mga utlanan nga anaa sa reyalidad. Niining maong kahimtang, mawala usab ang matuod nga ipasabot sa kaayohan alang sa tanan. Samtang kining maong pamaagi sa panghunahuna modaghan, ang mga balaod sa katilingban tahoron lamang hangtod nga kini dili mobangga sa mga panginahanglan sa kaugalingon. Busa ang atong pagtagad dili lamang taman sa kabalaka tungod sa kadaot nga dala sa klima, apan kinahanglan usab nga iapil ang dakong kadaot nga bunga sa kaguliyang sa katilingban. Ang pagpasulabi sa komsumerismong matang sa pagkinabuhi, labaw sa tanan kon diyotay lamang ang mga tawo nga makahimo sa pagpatunhay niini, mosangko sa kagubot ug pagpinatyanay.

205. Apan wala pa mahanaw ang tanan. Ang mga tawo, samtang makahimo sa labing bati, makahimo usab sa pagbarog paibabaw sa ilang kaugalingon, sa pagpili og usab sa unsay maayo, ug sa paghimo og bag-ong sinugdanan, bisan sa naandan na nilang kahimtang sa hunahuna ug sa katilingban. Makahimo kita sa tinuod nga pagtan-aw sa atong kaugalingon, sa pag-ila sa lawom natong nga kahaw-ang, ug sa pagsubay sa bag-ong mga agianan ngadto sa matuod nga kagawasan. Walay sistema nga makahimo sa pagpiog sa hingpit sa atong kaabli sa unsay maayo, tinuod ug maambong, o ang atong hinatag-sa-Diyos nga katakos sa pagtubag sa iyang grasya nga nagalihok sa kinailadman sa atong mga kasingkasing. Nagahangyo ako sa matag usa sa tibuok kalibotan sa dili paghikalimot niining maong kadungganan nga ato gayod. Walay si bisan kinsa nga may katungod sa pagkuha niini gikan kanato.

206. Ang pag-usab sa urog sa pagkinabuhi makadala og aslag nga kusog aron makaya niadtong may gahom sa politika, ekonomiya ug katilingban. Mao kini ang nahimo sa mga lihok sa mga konsumedor pinaagi sa dili-pagpalit sa pipila ka produkto. Malamposon sila sa pag-usab sa dagan sa mga negosyo, pag-aghat kanila sa paghunahuna sa mga tunob sa kalikopan ug sa ilang mga naandang paagi sa produksyon. Kon may katilingbanong puwersa nga nakaapekto sa ilang kita, tataw nga mausab ang produksyon sa mga negosyo. Kini nagpakita kanato sa dakong panginahanglan alang sa pagsabot sa katilingbanong kaakohan sa bahin sa mga konsumedor. “Ang pagpalit kanunay nga usa ka moral ug dili lamang ekonomikanhong lihok.” Karong panahona, ingnon ta, “ang isyu sa pagpanamastamas sa kalikopan nagahagit kanato sa pagsusi sa urog sa atong pagkinabuhi”.

207. Ang Earth Charter naghangyo kanato sa pagbiya sa panahon sa paggun-ob sa atong kaugalingon ug sa pagsugod pag-usab, apan wala pa gihapon kita makapalambo og hiniusang kaamgohan nga gikinahanglan aron sa pagkab-ot niini. Dinhi, akong ipalanog ang maisogong hagit: “Maingon nga wala pa mahitabo sa miagi diha sa kasaysayan, ang sagad nga padulngan nagapangamay kanato sa pagpangita og bag-ong sinugdanan… Mahinumdoman unta ang atong panahon nga paghigmata sa bag-ong pagbalaan sa kinabuhi, ang hugot nga kabubut-on sa paglahutay, ang pagpadali sa pakigbisog alang sa kaangayan ug kalinaw, ug ang malipayong kasaulogan sa kinabuhi.”

208. Kanunay kitang makahimo sa paggawas sa atong kaugalingon paingon sa uban. Hangtod nga dili nato kini pagabuhaton, ang ubang linalang dili maila diha sa tinuod nilang bili; wala kitay pakabana bahin sa pag-atiman sa mga butang alang sa uban; wala kita makahimo og kinutoban sa atong kaugalingon aron nga dili mag-antos ang uban o aron nga dili maguba ang atong palibot. Ang walay pagpakabana alang sa uban, ug ang pagbiya sa bisan unsang matang sa paghimo sa kaugalingon nga mao ang sentro, sa pagtan-aw lamang sa kaugalingon, mahinungdanon kon tinud-anay kitang nangandoy sa pag-atiman alang sa atong kaigsoonan ug alang sa atong kalikopan. Kining maong mga gawi nagapahaom usab kanato sa moral nga kinahanglanon sa pagsusi sa gibug-aton sa atong buhat ug kaugalingong pagbuot sa atong kalibotan. Kon atong mahunong ang pagtan-aw sa kaugalingong kaayohan lamang, makahimo kita sa pagpalambo sa lahi nga urog sa pagkinabuhi ug makahimo og dako nga mga kausaban sa katilingban.

(PADAYONON)

Kon may katilingbanong puwersa nga nakaapekto sa ilang kita, tataw nga mausab ang produksyon sa mga negosyo. Kini nagpakita kanato sa dakong panginahanglan alang sa pagsabot sa katilingbanong kaakohan sa bahin sa mga konsumedor.

Balita

tl-ph

2021-06-16T07:00:00.0000000Z

2021-06-16T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/281663962968352

Manila Bulletin Publishing Corp