Manila Bulletin

Sa Kasal ni Roger ug Rosing

Sugilanon ni Mariano V. Tuyor Mabini, Bohol

HASKANG alingaha gyod sa kaslonong Roger ug Rosing. Sobra ang kaesksayted. Pero morag nabaliktad man. Kay imbes si Roger ang agresibo, si Rosing man ang kusog motuhik. Si Roger kalma lang. Abtik molihok si Rosing samtang apurahon pa si Roger. Mora bag kareton nga di mairog kon di itulod.

Igo-igo ra pod baya nig hitsura si Rosing. Ingnon tang pulonga nga di man tuod guwapa apan dili sab matawag nga laksot. Apan tsarming. Madanihon. Ikadunggo sab og udto. Naa pay sampot nga budlot kaayo. Igwad ang lubot kon molakaw. Hamis ang lingin niyang mga paa. Is-is sa kaputi man god nis Rosing. Kartada diyes lagi. Daghan ang moingon nga suwerteng demalas kining umaabot nga kasal: suwerte si Rosing, demalas si Roger.

Aw, hinuon, si Roger guwapo gyod pod hinuon pero mao lagi, baduy. Maskulado tuod apan huyhoy og abaga. Lugdat kaayo ang iyang tiyan sa nag-inusara nga abs. Binsok ang mga braso ug bukton. Bus-ok ang lawas. Apan torpe. Hilomon. Maulawon. Di motingog kon di mapakong. Di motubayg estorya kon di unahan. Ingnon laging way sound. Kon motingog sab, morag radyo nga weak ang baterya, hinay ang tingog. Aduna man tuoy tingog nga mogawas apan mora lag utot nga pinahungaw.

Maong lakip ako nakugang dihang gidungog nga kaslonon silas Roger ug Rosing. Ang tibuok kasilinganan wala sab makatuo sa panghitabo nga ambot basin resulta lang sa naglinya nga mga planeta. Wa man god mabaniog nga nagkauyab sila. Unsaon god pagkauyab aning Roger nga bugnaw man lagig simod. Naa pay dila nga morag pirme lang bikogan kon motayada nag amoral sa iyang mahigustohan.

Sukwahi kaayo kang Rosing nga morag manok nga rasa nga inigtangtang sa bayna, magpanglugnot kay buot nang molabok. Kon sa tigbakay pa, kadaghan na sab kini mabadbarig tari. Gidungog na man god nis una nga minyoonon na apan kalit lang wa motumaw ang mangasawahay sa wa sab matino nga hinungdan kay wala na man lang poy nagsusi unsa kadtong hitaboa. Ug daghang huhungihong nga gilumloman na kunog lain pod si Rosing. Matod pas mga sipat, birhen pay imburnal. Pero dili ni problema kang Roger. Ang importante niya nga maminyo siya, peryod.

Si Roger sab kay sertipikado nga ulay. Kon tinandiay, liyamado si Rosing kon ang dula sa katre ang hisgotan.

Motaas lagi ang kilay sa mga dalaga nga nag-ibid-ibid

kang Roger kon makita nilang nagkuyog ang duha. Ilabi na kay pinabindok ang linaktan ni Rosing, morag tabili siyang mipilit kang Roger samtang maglakaw sila. Ug aduna dayoy magpatuwabhaw, “May pagka igat gyong bayhana.” Seguradong madungog kadto ni Rosing apan igo lang sab dayon kining molingi sa mga tsismosa ug dayon moingon: “Naikag lang ko.” Unya kalit niyang ipalabyog ang iyang taas nga buhok nga klarong sinundog pod niya sa nakita sa mga salida.

Bisan ang mga kagupa ni Roger, wala moboto kang Rosing kay luhagan lagi kunog sampot, morag langaw nga pulag lubot. Maong ilang gisibahan si Roger; gidani kutob sa mahimo aron mabugto ang gitakda nga kasal. Apan mora mag halas nga bungol ang atong bida. Wa man mamati. Wa sab kay madungog nga rason kay di man motubag kon sultihan. Igo lang moyuhom. Ibalewala lang ang nadungog niyang panaway kang Rosing. Maong nagduda silang gilumay kinis Roger ni Rosing. Apan mistil pa bang lumayon kinis Roger nga mora man nig buotang kabaw nga mosunod dayon kon guyoron.

Way nahimo ang tanang nanaway. Si Roger, bisan unsaog padungog-dungog sa mga kakulian sa pagka tawo ni Rosing, hugot na gyod kaayo sa iyang hukom. Sa akong tan-aw, bisan pag babagan og kanyon si Roger, bisan pag tionon og pusil sa usa ka batalyon nga kasundalohan, ang iyang hinyap nga mapangasawa ni Rosing daw gikola na sa kapanganoran.

Busa, gieskedyul ang ilang kasal sa adlawng Sabado sa buwan sa tingpamulak. Si Padre Mak, ang upawng kura paruko, ang mokasal. Unom ka kilometro ang gilay-on sa simbahan ug sa pinuy-anan ni Rosing sa Barangay Banlas. Ug usag tunga ka kilometro ang gilay-on sa pinuy-anan ni Roger sa Barangay Marcelo ug kang Rosing.

ANDAM na ang tanan. Sama sa naandang hikay sa banika, ordinaryo lang ang pangandam. Napulo ka baboy ang ihawon: lima niini ang lapaon sa balay nila ni Rosing kay adto man ang kaon inig-abot sa kinasal; ang laing lima ang hikayon adtos balay nilang Roger kay may kaon man sab inigganas nas kinasal. Kini mao ang gilatid nga plano aron husay ang pagpadagan sa pangandam.

Kini na man god ang gikasabotan dihang nangaon silang Noy Teban sa ginikanan ni Rosing. Gipasalig ni Noy Teban nga atol sa kasal, di lang magsinaw ang simod sa mangasalay,

Sa kabanikanhan, ang kasal usa ka okasyon sa tibuok komunidad. Ug niini, dili lahi ang kasal nila ni Roger ug Rosing...

mahumigan pa gyod ang tutunlan kay pabahaan niyag daghang ilimnon aron mamauli ang mangasalay nga walay pagmahay.

Daghang matangway nga tuba kay gipasigwar nga way pugong-pugong ang ilimnon. Dili sab baya gyod matawag og inom kon walay pahutak nga tagay. Morag imbudo nga buslot baya pod ning baba ni Nong Tomas. Tabian ra ba kaayo kon mahubog na ug ang estorya bisan asa lang malagpot ug masarasay nga maoy makapahugyaw sa nanag-inom.

Wa man say kusmod si Roger sa gingalngal ni Nong Tomas bahin sa hikay sa kasal. Wa man sab goy libog nis Roger ug motando ra ni unsay gikasabotan basta mapatughan lang ang iyang tinguha nga magpakasal kang Rosing. Bahalag magkautang-utang, sige lang gihapon og tando labi nag sipatan na siya ni Rosing inubanan sa mahagitong pagkilo, aw, malanay gyod si Roger nianang maong tinan-awan ni Rosing.

UG miabot ra gayod ang adlaw nga gikahinaman sa tanan. Kay wa pa man lagiy sakyanan ug libaong ug abogon ang dalan, ang kinasal gipasakay sa balsahan nga gikuyod og kabaw. May dekorasyon ang balsahan nga pinasibo sa okasyon. Ug gisunod og komparsa ang kinasal. Kini na man god mao ang nabatasan sukad pa kaniadto. Daghan ang mingkuyog sa kasal kay ubayubay ang kagupa ni Roger ug Rosing. Morag prosesyon lagi ang nahitabo. Ang kinasal nga nag-una nahisamag santo ug santa nga way nanagkot.

Tingpaniudto na dihang miabot ang kinasal. Ang mga nanguyog sab sa kasal isigpahiluna sa mga bungahoy nga naglandong sa nataran ug klaro sa ilang mga dagway ang kagusla. Kon imong tan-awon, morag naglindaw-lindaw na sa ilang mga hunahuna ang giandam nga paniudto ug nagpaabot na lang sila sa senyas.

Pagtungkad na sa hagdanan sa kinasal, aray! Misibaw ang tingog ni Roger. Nagtuo ang mga tawo nga natakilpo si Roger o ba kaha may bunol kini nga nasaghiran. Gitumban diay ni Rosing ang tiil sa iyang bana aron siya ang unang makatikang sa ang-ang sa hagdanan. May pito ka ang-ang ang hagdanan. Gisunod ni Rosing ang tambag sa katigulangan nga unhan gyod pagtikang ang bana aron di anderon ang asawa.

Unya nadungog ang pagbatil sa takob sa kaldero.

Nagsinirok dayon sa pagpangaon ang mga tawo kay gigutom na na lagi. Tiaw bay layo man kaayo ang gibaktas. Ang wa na makaplastar sa lamesa nagbarog na lang nga nagbitbit og plato. Wa nay kutsarahay. Nagkinamot na lang sa paghungit. Labihang alimuota sa palibot kay nagkadusingot ang mga tawo sa pagplastar nga makakab-ot sa sud-an.

Human sa lamok-lamog nga paniudto, ug human makapanghimudlay ang tanan, naghinay-hinay nag kabakante ang sala aron kahatagan og luna ang laing tulumanon sa kasal. Luag man sab ang sala nilang Rosing. Diha na lang ipahigayon ang money dance. Ang tugtog sa komparsa misatong ug mihugong ug kini ang gisayawan sa bag-ong kinasal. Kanang sayaw ba nga giingon nilang kinonsehal. Migahob ang tibuok hawanan. Naghinagubhob ang baho de arko ni Nong Pitong. Nagsige usab ang tagay ug usahay masimang ang duyog sa sista ug masapinday ang gitik sa bandurya. Apan mouliot gyod ang tingog ni Nong Tomas sa sibaw sa kabanha kay hubog na siya kaayo.

Hapit na unta mogikan ang bag-ong magtiayon ug ang taglakin-an kay ganason nas Rosing. Dad-on na siya sa iyang bana. Aysus, gibasahan mag Bibliya si Nong Tomas ni Noy Teban nga amahan ni Roger. Sakop man god nis Noy Teban sa Faith Defender maong di gyod niya ibulag ang iyang

Bibliya. Naunsa bang misinta man sa kasuko si Nong Tomas. Nagparegla man. Labi nas giingon ni Nong Teban nga di makasulod sa langit ang mga palahubog. Tambawo! Wa na man hinuon magpabadlong si Nong Tomas kang Nang Maring nga iyang asawa.

Nagkaguliyang na. Nagkagubot. Nag-inilogay pagkanaog. Hesusmaryosep! Nasabod man ang sidsid sa sayal sa petticoat ni Magda nga igsoon ni Roger sa hagdanang kawayan nga gisandig lang sa bakanan. Natumba ang hagdanan nga wa makadaog sa nalukapang mga tawo lakip nas Magda. Wa pa sila makabakod, naambakan na sila ni Nong Pitong. Mitakob nilang tanan ang baho de arko dihang nahapla ang banggiitang bahista. Wala na man god ang hagdan dihang monaog na unta siya. Sa kalisang, midiretso lang siyag kahulog nga samag usa ka bulig nga lubing lahing nga milagubo sa ubos. Misamot og kadagko ang luraton niyang mga mata.

Nag-agulo ug nagdaghong ang mga nangadisgrasya. Nagsangkiig silang mingbakod. Miliki ang baho de arko ni Nong Pitong. Napuypoy lang si Nong Tomas dihang gibadlong siya ni Nong Bedoy nga iyang maguwang.

Migikan ang kinasal ngadtos pinuy-anan nilang Roger nga wa na makapananghid kang Nong Tomas kay nakatulog na man kinis sobrang kahubog. Wala na lang sab ni nila pukawa kay baya na man kon madugangan pa ang alikaros sa kagubot. Nagkiang-kiang si Nong Pitong nga nagsunod sa bag-ong kinasal nga nagpas-an sa iyang baho de arko.

Bisan wala na diha ang kinasal, daghan gihapong tawo nga nagpunsisok sa kombera nga nanaginot sa linugdang sa tuba ug uban pang ilimnon. Apan human sa kinaulahiang hugyon sa pagpangaon ug inom, nag-iyahay na pagpanguli ang mga tawo aron mobalik na pod sa normal ang ilang kinabuhi.

NAKADESIDER na silas Roger ug Rosing nga manghigda nas suwambi dihang diyotay na lang ang mga tawo nga nahabilin. Ang mga kabanay na lang nila ug mga suod nga higala ang nagpadayon sa pagtagay didto sa nataran.

Gipalong ang suga. Nagsugod nas ilang ritwal ang bag-ong kinasal. Ang nakaporke kay wa pa may kabangkaagan diay nis Roger. Magdumbol-dumbol man lang nga way tumong nga nahisama sa agukoy nga nabag-ohan sa hunasan. Nagkagimok sila. Naghangos nas Roger apan wa pa man makaeskor. Wala makatultol sa target. Gigiyahan siya ni Rosing nga samag usa ka tourist guide nga naggiya sa inosente sa bag-ong dapit nga nasuroyan. Naggukdanay ang mga hangos ni Roger. Unya nakabsan siya sa hangin. Misulirat ang mata ug milagut-ay ang liog.

Natarantar si Rosing. Nagkabungabunga. Nalisang.

Migawas siya ug nagpakitabang.

“Tay! Tay Teban! Nay Maring. Si Roger...!”

Misirit pagsulod sa suwambi ang ugangan ni Rosing. “Unsay nahitabo?” Nakita niyang nagbuy-od si Roger sa katre nga way panimuot. Gipaningot. Naghukas. Gitabonan lag habol ang iyang pundiyohan.

Nagpakuhag tubig si Noy Teban nga gipasulod sa balde. Gitumong pagsaliyab ang tubig sa nawong ug bilahan ni Roger. Namuwa pang mitimbakuwas si Roger nga gihilam-osan sa nawong. Ug nangimong-kimong nga milingkod sa ngilit sa katre. Nawala ang kalisang ug katarantar ni Rosing. Maulawon siyang milingkod tupad ni Roger.

Nagkinataw-anay silas Noy Teban ug Nang Maring. Daghan na man diay pod ang nanglili sa pultahan. Naghunghongay. Nadungog sa bag-ong magtiayon ang gipanagsultihan. “Patuga-tuga laging wa pay praktis.”

“Kaluoy sab. Nag-inulit lagi kay mao pa man makatilawg lami.”

“Aysus, bahalag mamatay basta naas taliwala sa kamay.” Gikusi ni Rosing ang kilid ni Roger. Ug gibira ni Roger ang habol. Nagbukot sila. Nakaamgo siya sa kasinatian nga midangat kaniya. Samas boksingero nga mopakitag kaagresibo human ma- knockout, buot siyang mamawi niining higayona.

(KATAPOSAN)

Cover Story

tl-ph

2021-09-16T07:00:00.0000000Z

2021-09-16T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/281547999034723

Manila Bulletin Publishing Corp