Lungsod Sa Mga Tistis

(Napatik sa Bisaya, Enero 7, 1935)

USA ka adlaw niana, mga balita nangabot sa lungsod sa Gotham nagtaho nga ang hari moduaw. Kini wala makapahimuot sa mga mulupyo. Kay ang hari kaaway kaayo sa mga taga Gotham, mapintas kaayo ug kon mahiadto didto bisan unsay iyang isugo ipatuman gayod. Unsay buhaton sa mga pumupuyo?

Ang tanan nagtigom aron pagsabot-sabot unsay angayan nilang buhaton.

“Putlon ta ang tanang kahoy sa kalasangan aron maoy mag-ali sa dalan nga pagaagian sa hari,” maoy sugyot sa usa ka matistis. “Maayo!” Nagdungan ang uban.

Dayon ang tanan, dinala ang mga wasay, nangadto sa lasang ug gipamutol ang dagkong mga kahoy. Ug ang agianan napuno sa nanagbabag nga mga punoan sa kahoy nga maghatag og kalisod sa mga tawo nga kakuyog sa hari. Aron makasulod sila sa lungsod mao day ilang mahimo ang pagbuhat og laing dalan. Kon dili, ang bugtong nilang mahimo mao ang dili na pagdayon sa ilang panaw kun ang pag-adto og laing dapit gawas sa Gotham.

Sa pagtan-aw sa hari nga ang dalan nabuni sa dagkong mga kahoy, naglagot kaayo siya.

“Kinsay nagputol sa mga kahoy nga nag-ali sa dalan?” Iyang gipangutana ang duha ka bata nga nahiagi.

“Ang mga tawo sa Gotham.”

“Adtoa ninyo ug pahibaloa nga ipadala ko ang akong serip sa Gotham ug paputlan ko ang tanang tawo sa ilang ilong.”

Ang duha ka bata mingdagan paingon sa Gotham ug mitaho sa mga tawo sa gisulti sa hari.

Sa sugilon sa duha ka bata, ang katawhan sa Gotham gibati og kahadlok. Usag usa midagan sa iyang silingan pagpahibalo sa bubuhaton sa hari ug mangutana unsay ilang buhaton.

Matod pa sa usa ka tistis: “Ang atong katistis maoy nakasanta sa hari sa pagduaw kanato. Ug karon, ang ato ra usab nga katistis maoy moluwas kanato.”

“Maayo, maayo!” Naniyagit ang uban. “Apan unsa may atong buhaton karon?”

Unya usa ka tawo nga si Dobbin, ug maoy giila nga labing tistis sa tanan, miingon: “Pasultiha ako ninyo makadiyot. Adunay mga tawo nga gisilotan tungod sa ilang pagka manggialamon, apan wala pa ako makabati bisan usa na lang nga gisilotan tungod sa iyang pagka buang. Mao nga kon mahiabot na ang serip sa hari, kitang tanan magpabuang-buang.”

“Maayo, maayo!” Misinggit ang tanan. “Magpabuang-buang kita!”

Dili masayon sa mga tawo sa hari ang pag-abli sa dalan. Ug samtang ang hari naghulat, giabot siya ug kataka ug mipauli na lang sa Londres. Usa ka buntag, sayo kaayo ang serip, uban ang mapintas nga mga sundalo, miadto sa Gotham. Sa nahaduol na siya sa lungsod, nakakita siya sa usa ka talagsaong talan-awon. Dihay mga tigulang nga nangligid og mga bato tungas sa tumoy sa bungtod, samtang ang mga batan-on nagtan-aw ug naninggit.

Mipahunong ang serip sa iyang kabayo ug nangutana unsay ilang gibuhat. “Among giligid ang mga bato ngadto sa tumoy sa bukid aron pagtabang pagpasubang sa Adlaw.” Mitubag ang usa sa mga tigulang.

“Buang kamo!” matod pa sa serip. “Wala ba mo mahibalo nga ang Adlaw mosubang gayod bisan walay katabang?”

“Ah, tinuod!” Misagbat ang usa ka tigulang. “Wala ako magpalandong niana. Pagka makinaadmanon mong tawhana!”

“Ug kamong mga batan-on, unsay inyong gibuhat?”

“Kami ang nagtan-aw ug tigkatawa samtang ang mga tigulang maoy nagtrabaho.”

“Mao diay kana. Mao kana ang kalibotan bisan asa.” Ug ang serip mipadayon sa iyang panaw.

Nahitukma na upod ang serip sa daghang tawo nga nagbuhat og paril. “Unsay inyong gibuhat?” Nangutana siya.

“Wala, agalon namo,” matod pa nila. “Naay mga langgam nga buot namong dakpon ug naghimo kami og paril aron tanan dili magkatibulaag pagpanglupad.”

“Mga buang gayod kamo. Wala kamo masayod nga bisan unsa kataas sa inyong paril, ang langgam makalupad gayod?”

“Wala kami masayod niana. Wala kami makahunahuna niana. Pagka makinaadmanon nimo!”

Sunod na usab nga gikakita sa serip mao ang tawo nga naglukdo og sera sa pultahan.

“Unsay imong gibuhat?”

“Mopanaw ako sa layo.”

“Apan nganong imo man gidala ang sera sa inyong pultahan?”

“Gibilin man god nako sa amo ang akong salapi.”

“Ug nganong wala man hinuon nimo ibilin ang sera?”

“Nahadlok ako sa mga kawatan. Ug kon akong ibilin ang sera sa among pultahan, ila unyang lungkabon, ablihan ug makasulod sila.”

“Kabuang nimo!” matod pa sa serip. “Wala pay peligro kon gibilin mo ang sera sa inyong pultahan ug gidala mo ang imong salapi.”

“Ah, maayo ba?” matod pa sa tawo. “Wala gayod ako makahunahuna niana. Ikaw ang labing makinaadmanong tawo nga akong gikahibalag.

Ang serip, uban ang iyang mga sundalo, mipadayon sa iyang panaw ug sa tibuok niyang panaw hisugatan niya ang mga buhat nga binuang.

“Nagtuo ako karon nga ang tanang tawo sa Gotham pulos buang,” matod pa sa usa ka sundalo.

“Matuod gayod kana.” Misagbat ang usa. “Dakong kaulawan nako ang pagdagmal sa mga tawo nga inosente.”

“Balik kita sa atong agi ngadto sa Londres ug pahibaloon ta ang hari mahitungod niini.”

“Maayo!” Mitubag ang tanan.

Namalik sila ug gisuginlan nila ang hari nga ang katawhan sa Gotham pulos mga buang ug ang hari nahikatawa ug miingon nga kon mao man kana, dili na lang niya ipakastigo.

(KATAPOSAN)

Aron makalingkawas sila sa kapintas sa hari, may nahunahunaan ang mga lumulupyo sa Gotham…