Manila Bulletin

BUGO

Sugilanon ni Narciso M. Caparoso

U(Ikalimang Bahin)

SA ka buntag, si Perfy molakaw na unta aron pagduaw sa iyang sagingan nga sumala pa sa iyang mga katabang duna nay daghang gulang nga mahimong tub-on, kalit niyang nalantawan ang kanhing tulo niya ka klasmeyt nga nagsubay sa halapad nga dalan paingon sa ilang tugkaran. Miulpot pagkalit ang iyang kahiladman, gisanapan sa labihang kalipay nga midalig sugat sa tulo ka wala damhang bisita.

“Uy, Tanya, Oping, Esting! Nganong karon man lang mo manganhi? Wa moy ganang motilaw sa barato ug dagko namong mga itlog!?” timbaya ni Perfy sa tulo ka hinamdom nga mga klasmeyt nga morag nag-ukun-ukon pagsulod sa halapad nga solar sa ilang pinuy-anan nga puno sa nagkalainlaing utanon.

“Gusto man mi kaayo, Pektoy, kay dagko ug barato rang inyong mga itlog. Apan, naulaw lang mi,” daling patin-aw sa tulo ka dalagita.

“Nganong maulaw man mo nga giingnan man mo nako nga malipay kaayo ko nga mamalit mo sa among mga itlog? Duna pa gani koy ihatag nga pakapin para ninyo!”

“Kuan man god, Pektoy, nakonsensiya man god mi nga maong miundang kag eskuyla tungod namo. Gusto man gyod diay unta nimong mag-abogado o enhinyero nga mao sab untay gusto sa imong mga ginikanan. Apan tungod sa gipangdrowing namong mga itlog sa imong mga test paper, nakahunahuna ikaw pag-undang,” sa tulo ka dalagita.

“Esting, Tanya, Oping, gipadaygan na mo nako nga bisan gisakitan ako sa inyong gibuhat, apan dako kaayo gani hinuon ang akong pagpasalamat ninyo nga maoy nakaaghat nako paghimog mga pradyek.

“Kini lang poultry, tan-awa ninyo: sa mil tresentos nakong himungaan, duna akoy makuhang kaping libong itlog kada adlaw. Ug sa presyo lang nga tagkuwatro pesos ang matag usa, kay pulos dagko, duna akoy kuwatro mil nga kita matag adlaw. Kon na-engineer o naabogado pa ako, di nako maangkon ang maong kita. Mao laging dako kaayo ang akong pagpasalamat ninyo, Tanya, Oping, Esting. Kamatuoran sa dako nakong pagpasalamat, dawata ninyo kining hugot nga pig-it sa akong palad nga may kaubang mainitong halok sa pahalipay kaninyo,” ni Pektoy dungan ang pagtunol sa binukhad niyang palad.

Sa sinugdan, ingon sa nag-ukun-ukon ang tulo ka dalagita pagdawat sa gitunol nga binukhad nga palad ni Pektoy kay morag nakalitan o wala maanad sa pagpig-it sa kamot-palad sa usa ka lalaki. Unya, si Celeste kusog nga namulong:

“Oo, Pektoy, akong gidawat ang imong pagpasalamat

ug pagpahalipay namo. Ako ra bay nagdrowig nindot nga itlog sa imong test paper niadtong kataposan nimong pagsulod sa atong klase,” ni Esting dungang dawat sa binukhad nga palad ni Pektoy nga mahinangpon sab kaayong mihalok sa gigunitang palad sa dalagitang gikaibgan ug gidamgo kanunay sa iyang pagkatulog.

Wala kapugngi ni Esting ang pagtuaw. “Lig-on man diay kag palad, Pektoy, maong gisuwerte kay kasaligan kaayo sa bisan unsang buhat. Ug daghan sang salamat, Pektoy, sa imong halok nga naamgohan gyod nako ang kainit nga mikuyanap sa akong tibuok palad,” ni Celeste nga ingon sa kalit nga nawala sa iyang kaugalingon.

Sila si Tanya ug Oping madasigon na sab nga mingdawat sa binukhad nga palad ni Pektoy nga mahinangpon sab kaayong mipatik og

Nahimong pormula sa kalamposan ni Perfecto ang mga pagbiaybiay kaniya. Ug kini ang nahimong dalan alang sa iyang kalamposan sa panginabuhi…

mainitong halok sa gigunitang binukhad nga mga palad sa mga dalagitang nakaaghat kaniya paggambalay og nindot nga mga plano.

“Daghan kaayong salamat, Esting, Tanya ug Oping nga inyong gidawat ang akong pagpasalamat ug pahalipay sa dakong natabang ninyo kanako pagbaton ning suwerte,” ni Pektoy.

Mao say paghiabot sa mama ni Pektoy nga nanapit, “Mangadto ta ninyo sa itaas, mga Inday.”

“Mamalit ra man unta mig itlog, Nang Perla. Angay

buluNhaitLoAn nga mamauli mi dayon kay may mga among mga balay,” sa tulo ka dalagitBa.rgy.

“Apan di man ta magdugay, mga Inday. Mangesnak lang ta. Adlawng Sabado bitaw ron. Dako ang inyong panahon alang sa inyong kaugalingon. Pagkakita nako nga nangabot mo, nagpaandam dayon akog atong makaon-kaon samtang magkalingaw pag-estoryahay kadiyot. Sige, mangesnak una ta,” mapugsanong agda sa inahan ni Pektoy.

Wala na makabalibad ang tulo ka dalagita.

Sa ilang paghisaka, ilang hiabtan ang amahan ni Pektoy nga naghulat kanila didto sa talad.

“Welkam, mga Inday— Celeste, Oping ug Tanya!

Dili na ako mahimong malimot ninyo, mga Inday, nga nakadasig ning bugtong namong anak. Sige, mangesnak ta, mga Inday. Dako namong kalipay ang pakigsalo ninyo aron madasig pagsamot kining bugtong namong anak,” sa iyang amahan ni Perfy.

“Kamo, mga Inday, ang nakaaghat kang Perfy pagmontar og mga pradyek. Naa, nakapalit na gani siyag nindot nga sakyanan,” malipayong pamulong sa iyang mama.

“Kay kugihan man kaayo si Pektoy, Nang. Gani, nagbinugtong ra man siya niadto pag-atiman sa iyang mga project.”

“Dunay gustong matud-on kining bugtong namong anak, mga Inday. Karon among nakita nga milampos gayod siya. Ang mga itlog nga iyang nakuha sa inyong mga eksamin nakahatag niya karog dakong kita. Nagpasalamat kamig dako ninyo, mga Inday.”

“Nagpasalamat pod mig dako, Nang, nga kami mamalit sa inyong mga itlog nga gihatagan pa gayog laming meryenda.”

“Nalipay lagi kaayo mi, mga Inday. Ang among anak dunay sorpresa alang kaninyo,” tug-an sa mga ginikanan pagkakita kang Perfy nga migawas uban sa ilang katabang nga nagbitbit og tulo ka karton nga may gipangsulat sa isigkaibabaw: 100 pcs. jumbo eggs

“Unsa ni? Mga regalo para namo, Pektoy?!” sukit sa tulo ka dalagita nga nanglurat ang mga mata, morag dili makatuo sa ilang nakita.

“Oo, akong mga regalo ninyo!”

“Apan nganong hatagan man mi nimog regalo, Pektoy?”

“Di ba gisultihan man mo nako sa makadaghan lakip silang Mama ug Papa nako, nga tungod ninyo nakabaton akog maayong pangita nga makapahimo nakong sapian? Ug karong pila ka adlaw, may nindot na gayod kaayong kotse!”

“Diay ba? Apan kadaghan man niining mga itloga, labing dagko pa gayod.”

“Tungod kay mao kana ang katumbas sa mga wan handred nga gipangandoy nako kanunay nga makuha unta kaniadto sa atong mga eksamin. Mga itlog ra gayod kanunay ang akong nahimo nga gipangdrowing sab ninyog nindot sa akong mga test paper.”

“Kay barot man sab kaayo kon diretsohon lag lingin, way arte. Maong ginindot namo pagdrowing aron maayong tan-awon nimo, Pektoy.”

“Mao lagiy hinungdan nga tungod sa gipangdrowing ninyong nindot nga mga itlog sa akong mga test paper, wala damha nga makabaton akog dakong kita karon. Seguradong mosamot pa kadako ang akong kitaon karong pila ka adlaw,” pamulong ni Pektoy.

“Kay duna nay sakyanan nga makahatag og kasayon sa pagdeliber sa mga itlog, naglaraw si Perfy pagdugang himungaan nga mahimong makahatag doble sa kuwatro mil niyang kita karon kada adlaw,” butyag sa amahan ni Perfy.

“Sa ato pa, ang kuwatro mil nga kita ni Pektoy karon kada adlaw mahimong tulo ka doble sa idugang niyang duha ka libong himungaan nga paitlogon? Mamahimo nang dose mil ang kitaon ni Pektoy kada adlaw! Labihang dakoa!”

“Oo, tungod kay daghang suki niya ang nag-order og linibo ka itlog matag semana,” tug-an sa iyang mga ginikanan ni Pektoy nga parehong naningkamot nga madani gayod ang tulo ka dalagitang ilang naibgan alang sa ilang anak. “Pil-on ni Perfy sa tulo ka doble ang kuwatro mil niyang kita kada adlaw aron ang mahimo niyang mga anak unya dili maglisod pagkuha sa mga kurso nga among gipangandoyng maangkon unta sa bugtong namong anak.”

“Kon mao, labihang suwerteha sa babaye nga mapili ug mapangasawa nimo, Pektoy.”

“Suwerte lagi kaayo, dako kaayong suwerte, kana kon dunay makaayon ug mosugot ning bugo nga pulos lang itlog ang makuha sa mga eksaming gihatag sa mga magtutudlo sa eskuylahan,” ni Pektoy nga gihatagan gayog punto ang pulong ‘bugo’ nga maoy nakapatuyhad kanilang Esting, Tanya ug Oping sa ilang gilingkorang silya.

Ang tulo ka dalagita kalit nahatutok kang Pektoy nga mitutok sab kanila sa tinan-awang naghulad sa daghang mensahe nga wala ikabungat sa mga pulong. Silang tanan pulos nangaamang pagkalit, walay nakatingog, ang ilang mga mata mao lamay nagsultianay, nagpadayag sa mga hunahuna ug pagbati nga ang ilang mga espiritu ug kahiladman mao ray nasayod sa tinuod nga kahulogan.

Samtang silang mga ginikanan ni Pektoy— si Abundio ug Perla— pareho sab nga wala makatingog sa kahimuot ug kadasig nga nagtan-aw nga ang bugtong nilang anak duna nay takdang luna didto sa dapit nga wala pa nila mataak.

“Unya, unsa man kini, ang among bayad?” sa tulo ka dalagita nga ingon sa mao pa lay paghigmata gikan sa damgo nga nakapawala kanila kadiyot sa kamatuoran sa kinabuhi.

“Duna ba diay regalo nga bayran, mga Inday?” mao say daling tubag sa mga ginikanan ni Pektoy.

“Daghan man god ni kaayo. Maikog man mi!”

“Tanya, Oping, Esting, gamay ra kaayo na. Bisan pa ganig hatagan mo nakog napulo niana ka doble sa tanang adlaw di pa makaiban sa dakong suwerte. Gani karon, aron mahingpit ang akong pasalamat ug pahalipay kaninyo, ako mong ihatod ngadto sa inyong mga pinuyanan,” matinud-anong hanyag ni Pektoy dayong kuha sa yawe sa iyang sakyanan nga gisab-it ibabaw sa dakong tokador nga nagbarog kilid sa pultahan sa katulganang lawak dayong pamulong nga madasigon: “Mama, Papa, ako silang ihatod aron di maglisod pagbitbit nianang mga kartong gisudlan sa mga regalo nako kanilang mga itlog!”

“Sige, Anak, pagmatngog maneho aron way mabuak sa giregalo nimo kanilang mga itlog,” pahimatngon sa iyang mga ginikanan nga mga mahimut-on kaayong nagsunod og tan-aw kang Pektoy nga nanaog uban sa tulo ka hinamdom kaayong bisita aron ihatod ngadto sa ilang mga pinuy-anan.

“Dako kaayo natong suwerte nga nakabatog anak nga nakabatog pangita nga labaw kaayo kay sa atong gihandom mga kurso,” nagkanayon silang magtiayon samtang nagsunod og tan-aw sa sakyanang maghatod sa mga bisita nga maoy nakamugna sa maayong kapalaran sa bugo ug bugtong nilang anak.

“Bisan kinsa kanila ang mapili ug mosugot kang Perfy, mahimong makahatag kanatog mga apo nga maoy mahimong makakuha sa mga pinangandoy kaayo natong kurso,” nagkanayon silang magtiayon nga nanaglantaw ug nanagpalandong sa nindot ug sanag nga kaugmaong naangkon sa anak nilang bugo.

(KATAPOSAN

Sugilanon sa lima ka bahin

tl-ph

2023-05-01T07:00:00.0000000Z

2023-05-01T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/281638194554262

Manila Bulletin Publishing Corp