Manila Bulletin

Birus Flashback

Ni RENE “DODONG” QUIMNO

GRAND RALLY na kahay tawag ani? nakasukot kos akong kaugalingon. Grand rally na gyod tingali kay nagdugok na man ang mga tawo, ang plaza

puwerte na gyong punoa.

Kaganiha, sa wa pa mosayaw tong lima ka hot chicks

nga na-recruit ni Miss Maoga, matod sa bayot nga emcee ang gibag-on sa rally mao na kuno toy todo-suporta sa kusgan kaayong political party. Hinding-hindi na po ito mahuhulugang karayom!

Usa ra gayod ka color tanan gikas tarpaulin, streamer, confetti, ug ang mga gipangsul-ob nilang t-shirts. Di tingali ka makaduol nila kon lahi imong sinina, dinhi ra gyod ka kutob sa morag dunay cordon.

Pero taympa. Matay kog hunahuna, dili kaha sila ra pod ni ang nag-grand rally didtos city ug sa mga kaprobinsiyahanan? Morag nakita na man god nako ni silas YouTube, apil na ang bayot nga emcee. Parehasparehas ra gyod og chants, mao-mao pod ang pacing ug timing. Susama gyong mga tingoga nga nagbalik-balik ra nga morag choir nga nag-rap! Sila gyod lagi ni ba! Sila gayod! Gipa-contract signing tingali ni sila ug sa grand rally ra gyoy ilang assignment.

Wa koy ganang maminaw, mipauli ko sa nagsugod nag speech ang inilang mga political figure (naulug-ulogan sila

sa mga pobre kay sa dihang sila gipasayaw, naghudyaka pod silag sinayaw). Nabati na man god nako ning ilang mga piyesa sa oration sukad pa adtong kinaunhan nakong pagbotar, sum-ol na gyod kaayo, balik-balik na, puwerte na gyong yabaga kon sa kanta pa!

Hinuon, giganahan ko, ug morag gilamian, sa nagbalik-balik nag sayaw ug sigeng split ang lima ka hot chicks ni Miss Maoga. Tayming nga akong nakita ang amigo nakong habalhabal driver, gipahulam ko niyas iyang t-shirt aron kuno makauliot ko ug makapaduol gyod sa stage. Nindot tingali ning tisirta kay nagngisi man ang

kandidato nga morag gaingon og Sige, ulug-ulogi ko ninyo ron! Pasayaw-sayawa ko nga morag ang buyog sa higanteng kan-anan! Modaog lang ko next week, kamo na poy akong ulug-ulogan ug pasayaw-sayawon!

Misuhot-suhot ko sa bagang dag-om sa nagguot nga mga tawo, ug nakaabot ra gyod kos curtain line sa stage.

Pagka suwerte kay makahangad-hangad kog maayo, makalili gyog maayo sa hot chicks kay curtain line na god ni!

Haskang ngilngiga sa legs sa hot chicks ni Miss Maoga, uy! Hasta pod ang mga dughan, bumper-to-bumper kaayo. Wa gyoy piyaya, bumper gyod lagi ang lima. Mga flawless

pa ra ba gyod. Wa na lang ko managad aning wa ko makaila nga mga katupad bahala nag nanimaho silang singot ug nakasimhot kog hilaw nga luto sa balbakwa nga puyde ra god untang i-marinate sa tawas!

Sa naninggit na sila nga pagawson si Miss Maoga gikas backstage aron paapilon og sayaw ug split, miapil-apil sab kog siyagit nga morag gikilig-kilig. Naghinam-hinam pod baya ko nga akong makita sa personal ning bayhana, lahi ra gyod tong sa YouTube ug sa magazines. Ingon sila, nahatagan man kuno ni siyag dakong posisyon sa gobyerno.

Human nilang Miss Maoga ug grupo sa hot chicks,

mipauli na gyod ko human nako iuli ang hinulamang t-shirt. As usual, baktas. Anugon ang pamilete sa traysikol, yawat na lang ang P15.00 ikapalit pa nakog tulo

ka sticks sa piniratang sigarilyong Canon.

Sa balay, nianang pagkagabii, sa unsang pagkahitaboa nga kalit man kong gihilantan. Nagdabudabo gyong trangkasoha, morag lahi ra gyod kaayo tandi sa mga panahon nga nakasinati kog hilanat. Maglisod kog ginhawa, piot kaayo akong dughan. Dili kaha mao na niy giingon ni Tay Digong nga birus? Gikulbaan ko, nagbasol ko nganong wala ko mag-face mask didtos plaza kaganiha. Naguol ko aning akong morag nagsalimuang nga trangkaso, pero wa ko magbasol nga nakakita kong Miss Maoga ug sa mga flawless nga hot chicks! Mawala kaha ning trangkasoha kon mopakita sila nako ning higayona? Ingon sila, mahadlok man kuno ang birus kon modasmag na ang mga “hot”— kay parehas man silang init kaayo: hilanat versus hot!

Mi-suggest ang akong silingan nga kolehiyala, flawless

pod ra ba: “Pag-isolate na lang gyod, Kol, aron gyod makaseguro. Tigulang na ra ba ka, dili na lig-on ang imong immune system.”

Okey ra man unta nako ang iyang nahunahunaan, miyango-yango ko apan dalang mug-ot. Wa lang ko ganahi nga giingnan kong tigulang— gipakapinan pag ‘na’— tigulang na!

ANG mga senaryo sulod sa isolation’s nga ikaw rang usa, 24 oras sa 15 ka adlaw, dili gyod sayon imadyinon, uy! Mora kag usa ka buang nga nagpunayg tutok sa bungbong, di na makailag anino ug wa masayod kon duna

Apan diay, porbida, mas makamatay ang lain pang birus sa kamatuoran! Ang birus nga mao gayoy matuod nga nagtago luyo sa maskara!

pa ba kay kalimutaw. Bisan ang kaugalingon mong baho, kay wa na kay ligo-ligo, dili nimo masingo. Sa tanang senses, numero unong mikagiw ang panimhot ug panilaw— wa gyoy ganang ikaon.

Mora nag magsalimuang ang imong utok tungod sa tumang hilanat, dili kapugngan nga makigsulti kas imong kaugalingon. Kon duna lang tingaliy samin dinhis lawak, mora pod kag nakig-estorya sa reflection

nimong kaluha.

Lagi, dili gyod sayon imadyinon nga nadagit na pag-ayo kas hallucinations. Usahay, sa kinatungan sa mingaw kaayong kagabhion kalit na lang kang mahipugwat, magtulutikuko-magtikubo kang magpangurog sa dili mapasabot nga katugnaw, apan diay, gisukoban na kas makapaso na gayong hilanat. Wa na kay masangpit nga doctor, nurse, volunteers.

Silang tanan gipa-report ganina didto kunos pikas na pod nga pasilidad kay nagkulang pag-ayo ang health workers sa medical team— ang uban ming-resign kay hangtod karon wa gihapon kahatig og allowances ug honorariums nga gisaad kanila sa gobyerno. Dia untay nahibiling volunteer apan gahagok man pod sa iyang desk, pila na ka adlaw ug gabii nga nagsigeg overtime.

Karon, mora kag nag-self-pity ug kinahanglan gyod nimong mobangon. Bitbita ang kaugalingon nimong dextrose, sulod nas CR. Maglisod kag pangihi kay apil mang gasakit ang imong hawak ug pus-on. Namikig pa ang mga batiis. Kon duna diay kay COVID-19, morag na-package na tanan.

Karon, sa imong pagbalik sa higdaanan ikaw na lay bahala anang imong mga tambal. Puwerte ra ba gyong daghana, klase-klase lang. Maglibog ka unsay unahon ug unsay dili tomaron.

Pagkamingaw na lang gyod. Arang-arang na lang unta kon duna kay bisag baratohon na lang nga selpon. Mora kag patyon sa tumang kahilom sulod niining trangkado kaayong lawak, makabungol ning kuwartoha nga morag gitunglo sa kalibotan. Usahay, abi nimog nagdamgo lang ka kay nakatulog na man. Apan, hallucinations ra man kuno to: imong mabati ang mga tunob sa sapatos, sinelas, ang mga bata nga nagkagiki ug nagginukdanay sa pasilyo, ang nagpanawag nimong mga mahal sa kinabuhi nga atua nas laing kalibotan ug naghangyo nga kuyogi na sila. Unya, mopuli ang kinagulkol sa dagkong kadena, dunay mga agulo— agulo nga makahahadlok ug agulo nga makagigilok— mora silag mga kalag nga nagkondenar.

May mga multo kaha sa isolation facility?

Tikbalang, aswang, mga tiyanak ug engkanto? Dili ra ba gyod ni private, karaan kaayo ni nga building,

abandonado, ug gi-renovate lang sa gobyerno sukad nga nagpandemya.

Sa tinuod lang, kining tanan di gyod sayon imadyinon sa mga wala makasinati unsay COVID19 ug unsay isolation’s. Sa mga oras nga bation kag kalagot, apil nimong mahinumdoman kadtong kaligutgot sa mga saleslady, part-time teachers, utility boys ug girls, packers, bodegeros, porters, mall cashiers, construction workers ug daghan pang mga “ers” diin susama nimo pulos sab nag-boarding house sa siyudad: Dili na mi mag-expect pa anang ayuda-ayuda sa pandemya! Di man gihapon mi iapil sa listahan kay di man kuno mi botante dinhi!

Birus-birus ra man kuno na ug puyde rang esmaylan. Apan, intonses, nganong sa nagsugod pa lang ang pandemya daghang nangurog sa kakulba?

Gikulbaan tag maayo sa atong nabalitaan nga mahitungod adtong mass grave sa Italy. Nagkulang silas mga lungon, daghang cremation center ang dili na manawat og mga “letsononon”. Ug ang option,

mag-iya-iya na lang kunog sunog o lubong ang mga namatyan. Apan sa kinaulahian, didtos Italy mao gayoy nasunod ang ideyang mass grave segun sa mando sa ilang gobyerno.

Kini man gong birus na ito talaga ba! matod sa nabalaka nga si Tay Digong, papatayin gyod talaga kayo nitong birus na ito pag ayaw pa din ninyong magsul-ob anang face mask! Ug, as usual,

moikog-ikog na pod ang iyang yawyaw: Putang-ina, ipapatokhang ko kayo pag maggahi-gahi gihapon ‘yang inyong mga ulo!

Ug kay si Tay Digong na gyod ang nagmando, haska natong pamalit og alcohol ug face mask. Nagkulang ang stocks sa mga merkado ug botika. Mora man god tag na-amaze dalang kakulba sa nagsugod pa lang ang pandemya, nakaingon ta nga ang COVID-19 parehas sab sa zombies nga kon magpinaakay na mapasa-pasa ang virus ug mangatakdan na tanan. Pagkahuman, tigok. Kirig!

Kaingon man gani ang mga batan-on sa social media nga kon duna tay COVID-19 basig manupsop pod tag dugo!

Mao to, haskang lipaya sa mga negosyante nga nagtemplag alcohol ug nag-manufacture og face masks. Nakamatikod sila nga hit na hit man diay kaayo ning negosyoha. Ug paglabay sa usa ka bulan, sa iyang talk-to-the-nation nangasaba na pod si

Tay Digong (as usual, psy-war ra god): “@#$%!, ipapatokhang ko talaga kayo pag ayaw ninyong magface shield, ba!”

Face shield na pod. Apan dili ra baya to face mask ug face shield, kalit pod naimbento ang Please Observe Social Distancing. Bisan sa mga simbahan, lisod iginhawa kay gawas sa face mask gidoblehan pa gyog face shield!

Kining birus nga si COVID-19, tungod niini wala magkasabot ang mga senador ug DOH. Adunay ekspertong consultant nga kalit mibalit-ad, miresign nga nagbilin og expose’. Si Manny Pacquaio, mikandidato nga nagbilin pod og expose’ sa wala pa siya mapilde sa duha ka “boxing fights”: political arena ug professional boxing ring. Adunay mga naglagot ug gipa-resign nila si Duque, nag-rally sila, nagprotesta!

Kining birus nga si COVID-19, tungod niya nagkinawatay og mga ayuda. Gikas kinagamyang purok hangtod sa barangay hall ug sangko sa city hall, nahiabot sa punto nga didtos kapitolyo may gikasohan gayong gobernadora kay ang budget paras pandemya na-“face-mask” sa iyang bolsa! Puwerteng sukoa ni Duterte, kontra gyod kuno kaayo niya ni ba!

Karon, dinhis sulod ning lawak sa wa pa gyod matapos nga isolation’s, aduna na kay nasabtan. Nagsalimuang ang imong utok tungod sa makapaso nimong hilanat, apan tungod niini nga salimuang daghan na kaayo kag nasabtan. Bitaw, no? Ang birus sa COVID-19 nga gisalimbongan sa face mask,

makabuang ug makahata-hata sa utok…

Apan diay, porbida, mas makamatay ang lain pang birus sa kamatuoran! Ang birus nga mao gayoy matuod nga nagtago luyo sa maskara!

(KATAPOSAN)

Gumalaysay

tl-ph

2023-05-01T07:00:00.0000000Z

2023-05-01T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/281702619063702

Manila Bulletin Publishing Corp