Manila Bulletin

ANG PAGPAKIG-ABYAN

NI MARIA LUISA DEFANTE-GIBRALTAR

ANG pagpakig-abyan indi lang isa ka arte. Ini isa man ka abilidad. Malipayon ang aton kabuhi kon madamo kita sang mga abyan. Kabaliskaran ini sang isa ka tawo nga wala sang kaabyanan. Gani man ang iya kabuhi masubo kay wala sang mga abyan nga nagapakig-upod sa iya sa kalipay man ukon kasakit.

Apang paano naton mapabilin nga nagadugay ang aton pagabyanay sa aton mga abyan? Paano naton masiling nga abyan pa naton sila sa pagligad sang madugay nga mga tinuig?

Indi pagpasipad-i ang imo abyan. Basi may batasan ka nga kon may bag-o ka nga abyan nga mas kilala kag ginatangla sa sosyedad, wala mo na ginasapak ang imo mahirop nga abyan nga ayhan indi kilala kag gikan sa imol nga panimalay sa inyo duog. Madali ini mabatyagan sang imol mo nga abyan ang imo paglikaw kag pakulahaw nga pagtamod sa iya.

Bangod sining imo pakulahaw nga pagtamod sa imo imol nga abyan, gindula mo ang kainit kag katinggas sang inyo relasyon. Ining abyan mo nga nagpalayu sa imo indi mo na mapabalik pa ang balatyagon sa imo tubtob san-o. Kon mag-abot ang tion nga imo sia kinahanglan, indi ka na magsalig nga makig-uli pa sia sa imo.

“Inang friend ko, matapobre ina. Maayo lang sia kon may kinahanglan sa akon pero kon may mag-abot nga isa pa niya ka abyan nga manggaranon, wala man ina sia nagasapak sa akon,” yamo sang isa ka abyan nga imol nga may abyan nga ginasimusimo sia kon ara ang isa niya ka abyan nga manggaranon.

Ang panugyan nga palarehuon ang pagtratar sa aton mga abyan imol man sila ukon manggaranon.

Likawan ang pagsamo sang negosyo sa inyo pag-abyanay. Kon magtukod ka negosyo, ginapahanumdom nga masami indi ini magmadinalag-on kon ang imo mahirop nga abyan ang imo kasosyo. Ngaa? Bangod ang tagsa sa inyo nagasalig kag nagapabor nga ang inyo mga suhestyon bahin sa negosyo inyo sundan nga duha nga wala pulopamangkot kag pagpangduhadoha. Kon maputo na ang negosyo, masulod na ang binaisay. Kag piho nga ang mga tinaga nga inyo mabuy-an makapilas sang balatyagon sang kada isa. Nga amo ang tunaan sang inyo paglainay sang buot kag pagbugras sang inyo pag-abyanay.

Gani kon nagaplano ka magtukod sang negosyo, magkuha ka kasosyo nga indi mo abyan apang may ihibalo kag may abilidad sa pagpadalaga sang negosyo.

Buligi ang imo abyan kon may problema sia sa kwarta. Paano ka matawag nga abyan kon ginapabungolbungolan mo lang ang imo mahirop nga abyan bisan pa may inogbulig ka man lang sa iya? Kon indi mo pagbuligan, diri magasugod ang iya paglas-ay sa imo. Bisan ano ka tampad sang imo abyan sa imo, piho gid nga dulaon ka niya sa iya listahan. Indi bala nga ang abyan nagabulig kag nagatabang sa aton mga pagkinahanglan?

Madamo pa nga kahigayunan nga makabulig ka sa imo abyan. Halimbawa may napatay sa pamilya sang imo abyan. Madamo ka sang mahimo agod makabulig. Ayhan makaatipan ka sang iya

mga anak, luto sang ila pagkaon ukon ikaw ang manogbaton sang tawag sa mga kinahanglan tawgon sang imo abyan.

Diutay ini nga mga butang apang daku na ini sa imo abyan nga ara sa kalisod. Huo, bisan diutay lang ini nga mga bagay basta ginabuhat mo sing may kabunayag kag pag-ulikid, daku na ini nga bagay para sa imo abyan.

Ang pagpakig-abyan isa matuod ka arte kag abilidad. Kon maayo ka magdala sang imo papel bilang abyan, siguro gid nga magadugay kag magadalisay pa ang inyo pag-abyanay. Apang kon pasapayan lamang ang imo pagpakig-abyan, wala sang abyan nga magapabilin sa imo.

Gani ang arte mo sa pagpakig-abyan subong man sa imo abilidad sa sini nga butang dapat mo gamiton agod magdugay pa gid kag magdalisay ang imo kaangtanan sa imo mga abyan.

Pahanumdom: Make new friends but don’t forget the old. New friends are silver but the old is gold. Good luck and God bless sa imo kag sa imo mga abyan.

NUTRISYON SA PAGKAON

ANG enerhiya kinahanglanon agod maatipan ang body temperature kag makahatag kapagsik sa lawas nga makaatubang sang mga aktibidad kag mga hilikuton. Subong sang hampang, trabaho, pagginhawa, trabaho sang tagipusuon, digestion, pagkadlaw, paghambal kag tanan lang.

Ang kadamuon sang energy foods nga kinahanglan nagakalainlain man sa tagsa ka tawo. Depende ini sa physical activity katulad sang pag-obra kag paghampang, ang kadakuon sang lawas, edad, emotional make-up kag klima.

Duha ka malahalon nga mga mineral, calcium kag phosphorous, kinahanglan gid agod magbakod kag magtadlong ang mga tul-an kag mga ngipon. Halimbawa sang mga pagkaon nga manggaranon sa calcium kag phosphorous amo ang mga lamigas kag mga lalagaon.

Ang iron naman kinahanglan para sa red blood cells, enerhiya, maayo nga pangaon kag maayo nga panan-awan sa pangabuhi. Halimbawa sang iron ang molasses, whole grain cereals, batog sang itlog kag atay.

Ang mga bitamina nagapadasig sa pagtubo sang mga bata, nagatapna sa balatian kag nagabutang sa lawas sa maayo nga kundisyon. Dagaya ang bitamina sa mga utanon pareho sang balunggay, dahon-kamote, tangkong kag halos tanan nga green leafy vegetables. Subong man sa kalabasa, carrots, okra, santol, liso sang sandiya, liso sang kalabasa, iba kag madamo pa nga iban. Ang duga sang iba kon butangan kalamay sing nagakaigo, daw sprite lang ang sabor kag masyado ka masustansya.

Mga dugang nga panugyan:

1. Mas maayo kag maelemento ang natural nga mga pagkaon. Ang preska nga karne mas madamo elemento sangsa tosino, longganisa ukon ano pa nga mga de-lata. Amo man ang preska nga prutas, ipaanggid sa de-lata ukon nabotelya.

2. Ang maskubado nga kalamay, mas maayo sangsa refined sugar.

3. Tilawi magluto sang utan nga wala karne, pasayan ukon isda nga subak. Ang buot silingon, lapwahan lang ini. Indi man ini pagbutangan sang betsin ukon ano pa nga artificial flavorings. Sa sina, masagamsaman ang matuod kag manamit nga sabor sang utan.—O

SA ATON PULOY-AN

tl-ph

2019-06-26T07:00:00.0000000Z

2019-06-26T07:00:00.0000000Z

https://manilabulletin.pressreader.com/article/282458530488731

Manila Bulletin Publishing Corp