WALA KAMATAYON NGA PAGHIGUGMA

>>Wala gid maghangpanay sanday Roy kag ang iya kahagugma nga si Joy rose gani naghilayuay sila. Bisan masakit sa pamatyag ni Roy nga mapahilayo sa kahagugma, apang wala sia sing mahimo. Tubtob nga nakasalapo naman sia sang babae nga iya palangasaw-on.

(IKA-4 NGA GUA)

MAY pila man ka gutlo nga nabilin sa pagkaurongan si Roy sang wala na si Joy Rose nga nagbiya sa iya nahamtangan sa balkon sang puloy-an sang kahagugma. Ginhulat pa niya nga basi kon magbalik sa pagpakigsugilanon sa iya ang dalaga, apang wala na gid maggwa pa sa hulot sini ang dalaga. Indi masayran sang ulitawo kon ngaa si Joy Rose pa ang naakig sa iya kag indi makapaathag sing maayo sang iya ginpamangkot natungod sa ila ni Bert nga nagapangaluyag sa iya. Kag napat-od niya nga nagapangaluyag gid man si Bert.

Kag tigaylo nga si Joy Rose ang ginahulat ni Roy nga magbalik sa iya nahamtangan, si Tya Mikay ang nakita niya nga nagalakat padulong sa iya sa balkon sang ila puloy-an. Daw nakibot man si Tya Mikay sang natabu nga ginhimo nga pagbiya ni Joy Rose kay Roy nga dumoloaw sini sa balkon. Wala na maghambal pa sang kon ano man si Tya Mikay. Sang makita ni Roy ang iloy sang kahagugma, naglisensya na lang sia sa pagpauli agod makahalin na sa amo nga puloy-an. Sa kahagugma nga daw ginpakalaot niya ang malain nga batasan sini. Daw hungod gid nga nagalikaw sa iya si Joy Rose, kag nasakitan sia.

“Mapauli na ako, Tya Mikay,” nasambit ni Roy nga indi mahimutig ang kalain sang buot sa ginhimo ni Joy Rose sa iya. Sa ginbuhat sang dalaga nga kahagugma, ginpagwa sini ang daw sa wala gid sing batasan nga pagkababae sini. Daw nahuy-an lang si Roy sa ginhimo sini.

“Roy, ikaw na ang mahibalo sa pagpasensya kay Joy Rose,” nasiling na lang sang iloy sang kahagugma. “Ato sia nagsulod sa iya hulot kag wala na maggwa. May naakigan naman siguro sia sa imo.”

“May ara gid, Tya Mikay,” sabat sang ulitawo. “Gani mapauli na lang ako. Daw indi gid kami maghangpanay nga duha ni Joy Rose. Indi man lang sia magpakigsugilanon sa akon sing maayo, Tya Mikay.”

“Pasensya ka na lang gani, siling ko, Roy,” amo gid sina ang batasan ni Joy Rose nga kon may indi nagustohan sa ginhambal sang kasugilanon niya. Mahalin dayon nga daw wala sing batasan nga babae. Kutos. Daw sia na lang ang husto.”

Wala na magsabat si Roy kay Tya Mikay. Indi na niya gusto nga dugangan pa ang ginpanugid sa iya ni Tya Mikay nga iloy sang kahagugma. Daw nahibaluan na niya karon sa iloy sang dalaga ang tinago nga kalain gali sang batasan sini nga ginpakita sa iya. Nagtindog sia. Kag tinultol na ang pwertahan sang balkon agod makahalin na sa amo nga puloy-an nanday Joy Rose.

“Salamat kay may nahibaluan ako sang tinago nga malain nga batasan ni Joy Rose,” nasiling ni Roy sa kaugalingon. “Indi gid gali sia makigtampad sa akon sang sekreto nila ni Bert nga nagapangaluyag man sa iya. Daw indi sia mangin tampad nga asawa kon kami gid man ang magdayunay.”

Pag-abot sa ila puloy-an, natingala gid sanday Tyo Delfin kag Tya Dolores kon ngaa subong na lang ang pagpalangluya sang lawas sang bugtong nila nga anak.

Si Tya Dolores ang una nga nagpamangkot kay Roy kon ano bala ang natabu sa iya. Kon ngaa kasubo gid sang dagway sini kag nagapalangluya.

“Roy, ano bala ang natabu sa imo, Anak?” nasiling sang mabinalak-on nga iloy. “Ngaa man daw Biernes Santo sa kasubo sang guya mo? May ginabatyag ka bala nga kaluya gid sang lawas mo, Anak?”

Naglungo lamang si Roy sa pamangkot ni Tya Mikay. Labi nga naligban ang iloy sang makita nga daw kahibion ang bugtong nila nga anak ni Tyo Delfin.

“Roy, ano bala ang natabu sa imo?” napamangkot pa sang iloy nga daw naligban na gid sa ginagawi sang bugtong nga anak kag pinalangga gid nila sang iya bana.

Natalupangdan ni Tyo Delfin ang mga luha ni Roy sa mga mata sini sang magpalapit sia sa mag-iloy. Gani sia naman ang nagpamangkot sa bugtong nila nga anak ni Tya Mikay.

“Roy, magsugid ka sa amon ni Nanay mo, Anak,” hambal sang nabalaka man nga amay. “Ano bala ang natabu sa imo, Roy? Nagaway bala kamo ni Joy Rose nga kahagugma mo? Indi naman bala kamo naghangpanay sang kahagugma mo nga ato?”

Nagtango si Roy. Kasakit gid sang buot ang nabatyagan niya sa indi nila naman paghangpanay ni Joy Rose.

“Roy, indi maayo sa isa ka lalaki ang maghibi,” payu ni Tyo Delfin. “Ang isa ka lalaki, nagahibi lang kon mapatay na ang mga ginikanan sini. Buhi pa gani kami ni Nanay mo, nagahibi ka na, Anak? Kalaw-ay tulokon nga nagahibi ang isa ka lalaki.”

“Ano gid bala ang natabu sa inyo ni Joy Rose, Anak?” pamangkot ni Tya Mikay. Naluoy ang iloy magtulok sa iya anak nga nagahibi. Nabalaka gid sia.

“Pahiri inang mga luha mo, Roy,” sugo ni Tyo Delfin sa bugtong nga anak. “Indi ko gusto makita ang anak ko nga isa ka lalaki nga nagahibi. Kon babae ang kabangdanan, indi ka magkalisod, Anak. Kadamo sang mga babae diri sa kalibutan. Kon indi man kamo naghangpanay ni Joy Rose, pahibalo lang sa imo sang Dios nga daw indi kamo magkabagay ni Joy Rose agod mag-asawahay kamo nga duha.”

“Roy, ipanugid sa amon ni Tatay mo kon ano gid bala ang natabu sa inyo ni Joy Rose, Anak,” pangabay ni Tya Mikay sa bugtong nga anak kon ano gid ang tunay nga natabu sa ila ni Joy Rose. Kon ngaa nagsubong na lang ini sa kasubo.

PInahiran ni Roy sang iya panyo ang luha sa mga mata niya. Kag ginsugid na sing maathag sa mga ginikanan niya ang matuodtuod nga natabu sa ila ni Joy Rose. Malinong nga nagpamati ang magasawa. Kag sila man, daw nasuboan magpamati sa ginpanugid ni Roy sa ila.

“Wala gid ako magsayop, Roy,” hambal ni Tyo Delfin. “Kon ngaa indi magpasugot si Joy Rose nga magpakasal na kamo, bangod may handom pa sia nga makanubyo sa iban nga lalaki. Abyan lang kuno niya si Bert nga ato, pero, nagapangaluyag man gali sa iya? Indi sia tampad sa imo, Roy!”

“Indi gali tampad nga kahagugma mo si Joy Rose, Anak,” siling man ni Tya Dolores. “Maayo ina kay sing maaga pa, nakilala mo na sia. Kon ano sia nga klase sang babae nga nangin nobya mo. Indi ka magkasakit. Kay para sa akon napanilagan sa ginpanugid mo, indi sia mangin maayo nga asawa. Maayo gani ina nga indi kamo nagdayunay nga duha ni Joy Rose sa pagpakasal.”

“Amo gali sina si Joy Rose,” nasiling pa ni Tya Mikay. “Maayo kay nakilala mo sia nga isa gali ka babae nga malapad sing mga mata. Indi sia nangin tampad sa imo tungod nagustohan siguro niya ang abyan, si Bert, pero nagapangaluyag man gali sa iya si

Bert nga ato nga palikero.”

Inagbayan ni Tyo Delfin si Roy. Nagginhawa ini sing malawig kag may ginhambal naman sa bugtong nga anak.

“Roy, Anak… suliton ko sa pagsiling sa imo nga kalimti na lang si Joy Rose nga nangin kahagugma mo,” padayon sang amay nga laygay sa anak. “Nasiling ko na sa imo nga madamo pa ang mga babae diri sa kalibutan. Makita mo pa ang babae nga maayo gid nga mangin asawa mo. Ang isa ka babae nga makahangop sing maayo sa imo… kag mangin tampad nga asawa mo. Kon makita mo ina nga klase sang babae, mangin malinipayon kamo nga magpuyo bilang mag-asawa. Ang mag-asawa, nagahangpanay sing maayo. Kon sa karon pa man, indi kamo maghangpanay ni Joy Rose, tubtob san-o man sa inyo pag-updanay kon kamo gid man ang mag-asawahay, wala sing kalinungan ang inyo puloy-an.”

Nagpisngu si Roy sa ginhambal kag ginalaygay sang mabuot niya nga amay, ni Tyo Delfin. Masinulondon gid man nga anak si Roy kag nagapamati sa iya mga ginikanan, sa mga ginatudlo nila sa iya nga mga kaayuhan.

“Indi ka na magpakita didto kay Joy Rose,” nahambal pa ni Tyo Delfin sa bugtong nga anak. “Ipabatyag mo sa iya, nga indi lamang sia ang babae diri sa kalibutan. Madamo pa. Kag indi sia dapat nga magpabugal komo kay matahom sia. Ang katahom, Roy, nagakapaas ina sa paglipas sang panahon. Ang tunay nga katahom nga dapat mo pangitaon sa isa ka babae, inang katahom nga sa sulod sang iya kasingkasing. Wala nagapug-is nga katahom. Bisan may edad na, wala nagakadula nga katahom. Roy, beauty fades. But character, never fades. Itanom ina sa kaisipan mo, Anak. Lamharon ka pa gid matuod nga indi makakita sang tunay nga katahom sang isa ka matahom nga babae. Ang tunay nga katahom sang isa ka babae, yara sa maayo niya nga pamatasan. Laom ko maayo sing batasan si Joy Rose. May malain gali sia nga ugali kag daw ginapabugal pa ang naangkon niya nga katahom nga bugay lamang ina sang Makaako.”

“Husto gid ang amay mo, Roy, Anak,” nasiling man ni Tya Mikay. “Ginapayo ko man sa imo nga kalimti na lang si Joy Rose nga ato. Kag magpili ka sang but-anan kag maayo nga babae nga dapat mangin asawa mo. Kag magapuyo kamo sina sing malinipayon. Wala nagalubad ang maayo nga pamatasan. Wala ginapabugal ang katahom nga ginbugay sang Makaako sa tawo. Ang maayo sing kabubot-on nga babae, indi malikom. Mangin tampad nga asawa mo. Tampad sa isigkatawo.”

Ginpamatian gid ni Roy ang mga ginlaygay sa iya sang mabuot niya nga amay, ni Tyo Delfin kag sang iloy niya, ni Tya Mikay. Kag nadula sing amat-amat ang kasubo kag kalisod niya sa pagkaligad lamang sing mga pila ka adlaw. Ang kalisod niya sa paghandom nga mangin asawa kuntani niya si Joy Rose. Kag gintinguhaan gid niya nga kalimtan na lang si Joy Rose sa iya kabuhi.

Kag agod nga malingaw pa gid sa iya kaugalingon, nagabulig pirme si Roy sa iya amay sa kaumhan nila. Nagmapisan sia sa pag-arado kag sa pagsuk-ay sang mauya nga duta nga ginatalauma nila nga mag-amay. Malapit man lang ini sa ila puloy-an. Nalingaw gid ang sadto masinulob-on nga ulitawo.

Epektibo gid ang ginlaygay sang mga ginikanan ni Roy sa iya. Kag nahalipay ang mga ginikanan sang may ginpanugid si Roy sa ila isa ka adlaw nga may nakita na sia nga babae nga angay niya updon sa pangabuhi kag idul-ong sa altar sang Ginuo. Ang babae nga kasarangan lamang ang katahom sini, nga ka-barangay man nila. Amo na lang ang kakibot sang mag-asawa, Tyo Delfin kag Tya Dolores sa ginpanugid ni Roy sa ila.

“Sin-o bala ina nga babae, Roy?” pamangkot ni Tyo Delfin.

“Pwede bala nga isugid mo sia sa amon, Roy?” nasiling ni Tya Dolores sa bugtong nila nga anak ni Tyo Delfin.

“Kilala ninyo sia, Tay, Nay,” nagakadlaw nga siling ni Roy sa mga ginikanan. “Panghimbisan ninyo sia, Tay, Nay. Kay isa ka adlaw, hagaron ko sia diri sa aton puloy-an agod makilala na ninyo ang inyo mangin umagad.”

“Mapasugot mo ayhan ang babae nga ato nga mag-upod sa imo diri sa aton puloy-an?” napamangkot ni Tyo Delfin kay Roy.

“Naghangpanay na bala kamo sing maayo, Roy sang nobya mo nga ato?” “napamangkot man ni Tya Dolores sa bugtong nga anak.

“Basi kon balo, Roy, indi gid ako magpasugot,” pauna ni Tyo Delfin nga hambal sa anak nila ni Tya Dolores.

“Basi balo ang pangasaw-on mo nga ato, Roy, aba… indi man ako magpasugot,” nasiling man ni Tya Dolores. “Gusto ko inang dalaga man, agod malipay man kami ni Tatay mo.”

“Ngaa kon isa sia ka balo, Tay, Nay… indi gid gali kamo magpasugot nga sia ang mapangasawa ko? Kag indi gali ninyo sia pagbatunon nga mangin umagad ninyo?” nagakadlaw si Roy sa pagpamangkot sa mga ginikanan niya. “Indi bala nga ang gusto ninyo nga mapangasawa ko ang maayo kag but-anan nga babae? Agod sa sina maghangpanay kami sing maayo kag mangin malipayon kami sa amon pagpuyo bilang mag-asawa?”

Nagtulokay sanday Tyo Delfin kag Tya Dolores. Naghutik si Tya Dolores sa bana agod indi ini mabatian sang bugtong nila nga anak.

“Delfin, basi balo matuod nga babae ang pangasaw-on sang bugtong naton nga anak?” nahutik pa ni Tya Dolores sa bana. “Ti, kon balo, aba…”

“Daw kabudlay sini, Dolores,” nahutik man ni Tyo Delfin sa asawa. “Basi kon balo matuod ang pangasaw-on ni Roy nga anak naton? Aba, indi lang kuntani balo, Dios ko…!”

“Basi balo kag may madamo pa sang mga anak, Delfin?”

“Ti, ano na lang abi kon ina ang napilian nga pangasaw-on sang bugtong naton nga anak, Dolores? Daw wala na kita dira sing mahimo kon gusto niya.”

“Aba, daw indi gid ako magpasugot sina, Delfin,” hutik pa ni Tya Dolores sa bana. Daw kasubo gid sang guya ni Tya Dolores sang magtulok sa bugtong nila nga anak nga nagatulok lamang sa ila nga mag-asawa. Sa reaksyon nila nga duha nga mag-asawa sa ginsugid sang bugtong nga anak nga may naluyagan naman ini nga babae sa ila barangay. Kag nagahangpanay na sila sang amo nga babae.

“Kuntani indi lang isa ka balo, Dolores,” nahutik pa ni Tyo Delfin sa asawa.

“Ti, ano na lang kon pananglit isa ka balo nga babae ang palangasaw-on sang anak naton, Delfin?”

“Aba, indi lang kuntani ina matabu nga isa ka balo nga babae ang mapangasawa sang bugtong naton nga anak, Dolores.”

“Ano bala ang ginahutikay ninyo Tay, Nay? May reklamo kamo sa akon nga magpangasawa na kay lamharon pa matuod ako? Maga-26 na ako sa masunod nga bulan Tay, Nay. Hustohan na gid ang magpangasawa sa babae nga nagustohan ko pangasaw-on. Kag nahibaluan ko, magustohan gid ninyo sia kon madala ko na diri sa balay kag makilala na ninyo nga duha. Kag ginapangamuyo ko nga magustohan gid ninyo sia, Tay, Nay! Murinahon sia nga babae.”

“Basta indi lang kuntani sia isa ka balo, Roy?” nasiling ni Tya Dolores

“Indi ka magpangasawa sang isa ka balo, Roy,” nasiling man ni Tyo Delfin. “Indi kami malipay ni Nanay mo.”

Nakakadlaw si Roy sa pauna sang mga ginikanan niya. Daw naham-ot man sia sa pagkabalaka sang mga ginikanan niya nga

basi kon isa ka balo nga babae ang palangawon niya. Indi gid gali gusto ang mga ginikanan niya nga isa ka balo lamang pananglit ang pangasaw-on niya.

“Magsugid ka sa amon sing matuod, Roy,” nasiling ni Tyo Delfin. “Sin-o bala inang palangasaw-on mo nga babae, haw?”

“Roy, Anak, isugid na lang sa amon kon sin-o bala inang palangasaw-on mo nga babae,” alungay man ni Tya Dolores. “Gusto namon nga mahibaluan na kon sin-o ang iya ngalan. Kag kon sanday sin-o ang mga ginikanan sina nga babae.”

Labi nga nagkadlaw sing mabaskog si Roy sa nagakabalaka kag nagadali nga mga ginikanan nga makilala kon sin-o nga babae ang palangasaw-on niya kag ipakilala sa ila nga mag-asawa. Sa pagkadlaw nga ini ni Roy, mahibaluan gid nga wala na sia nagabatyag sing kasakit kag kalisod sa natabu nga pagbugras niya sang kaangtanan nila ni Joy Rose nga nangin kahagugma niya. Matuod-tuod nga ginakalimtan na gid niya ang dalaga nga ginhigugma niya sa sulod sang mga lima na ka tuig karon. Daw indi mapatihan, apang ini ang nagakatabu sa kabuhi ni Roy.

“Kon isa na gali sia ka balo pananglitan, indi ninyo sia pagbatunon diri sa aton puloy-an, Tay, Nay?” napamangkot ni Roy nga nagakadlaw pa gihapon sa mga ginikanan niya.

“Roy, ngaa balo bala nga babae ang palangasaw-on mo, Anak?” nasiling sang nagakalangkag nga amay. “Indi kami pagkadlawi ni Nanay mo kay gusto namon nga makilala gid ang babae nga ina.”

“Ngaa ginapahawat-hawat mo kami sa pagsugid kon sin-o bala inang babae nga palangasaw-on mo, Roy?” nahambal ni Tya Dolores. “Isugid na sa amon ang ngalan sina nga babae, Roy!

Agod indi na kami magkabalaka.”

“Nalangkag gid gali kamo kon sin-o man ina nga babae, Tay, Nay?”

“Huo gid lang, Roy, Anak! Isugid na bala ina sa amon ni Nanay mo!” si Tyo Delfin ang nagsabat sa anak.

“Huo, isugid na bala sa amon ni Tatay mo ang ngalan sinang babae nga palangasaw-on mo, Roy, Anak! Ginapalangkag mo gid kami sing matuodtuod.”

Nagkadlaw pa gid sing matunog si Roy. Daw nagaluloha ang mga mata niya sa pagkaham-ot kag pagkabalaka sang mga ginikanan. Kon sin-o gid nga babae ang palangasaw-on niya nga wala pa masugid sa ila ang ngalan sini.

“Ti, Tay, Nay… mahimo bala nga sa pagdala ko na lang diri sa inyo akon sia nga ipakilala sa inyo kon sin-o man ina sia nga babae? Wala na gali ina sing suspens kon makilala na ninyo sia dayon.”

“Basta, Roy, Anak… ginasulit ko, indi lang sia isa ka babae nga balo, ha?”

“Abaw, si Tatay, si Nanay… indi gali gusto nga isa ka balo ang palangasaw-on ko!” talangkaw naman ni Roy sa amay kag iloy niya.

“Pareho kami ni Tatay mo, Roy, Anak…!” siling man ni Tya Dolores. “Indi ko gid gusto nga magpangasawa ka sa isa ka balo, ilabi na gid kon may madamo na sang anak.”

“Ang mabudlay sina kay basi kon tigulang na nga babae kag balo pa ang palangasaw-on mo nga ina, Roy, Anak!” nagapamatok gid si Tyo Delfin kon subong sini ang mapangasawa sang bugtong nila nga anak ni Tya Dolores.

“Basta nasiling ko lang sa inyo nga suspens ang pagdala ko sa palangasaw-on ko nga babae diri sa aton puloy-an, Tay, Nay! Hulata lang bala ninyo kay dalhon ko gid sia diri kag ipakilala sa inyo.”

(MAY KASUGPON)