MAY ISA KA ILOY

>>Daku ang kalipay sang mga ilo sang mahibal-an nila nga ayupon gali sila sang manggaranon nga mag-asawa nga sanday Mr. kag Mrs. Reyes. Indi lang ang mga ilo ang luyag buligan sang mabuot nga ginang. Pati ang mag-asawa nga sanday Tyo Domeng kag Tya Dela...

(IKA-9 NGA GUA)

ANG matuod, sa una pa lang nga pagkakita nanday Mr. kag Mrs Reyes sa tatlo ka mag-utod, nagbatyag gid sila sang tuman nga kaluoy sa mga ini. Kag sadto mismo nga tion, nagpamat-od sila nga adoptahon ang mga ini.

“Maayo gid kon mabuot kag masinulondon ang mga bata,” natuaw ni Mrs. Reyes nga nagyuhom sa tatlo ka ilo. Apang nalarawan pa sa mga guya sang mga ini nga daw indi makapati nga adoptahon sila nga mag-utod.

“Gintudloan kami ni Tatay namon nga magmabuot kag magmapisan. Makahibalo kami sang mga obra sa sulod-balay. Kami ang nagaobra sang tanan nga obra sa balay. Si Nanay namon nagamandar lang sa amon. Kami tanan ang nagaobra, Ma’am.”

“Ano?” nakibot nga tuaw ni Mrs. Reyes.

“Huo, Ma’am,” sal-ot ni Tya Dela. “Ang mga bata ang nagaobra sang tanan nga mga hilikuton sa ila balay. Ang ila iloy nagamandar lang kag kon mahinay ang pagtrabaho sang mga bata, kastigo ang ila maagom sa ila iloy.”

“Ano?” Nakibot nga dungan nga natuaw naman sang mag-asawa Reyes.

“Matuod ina, Ma’am,” si Tyo Doming.

“Makaluluoy man ang mga bata nga ini,” nakalungo nga tuaw ni Mr. Reyes.

“Abaw, ngaa subong sina kapintas sang inyo iloy?” si Mrs. Reyes.

“Ambot gani, Ma’am a. Napamangkot gani namon si Nanay kon iloy gid bala namon sia pero bakol kag sumbag lang ang amon nabaton sa iya,” sabat ni Linda nga nakapisngo. Nagsunod man ang duha ka manghod nga nagpisngo man.

“Ay, abaw, makaluluoy man kamo,” kag wala mapunggi ni Mrs. Reyes nga hapulason ang likod ni Lisa nga nagsakit gid ang paghibubon-ot.

“Tuod gid ina, Ma’am. Kapintas gid ya kay Nanay,” pamatuod sang ikaduha nga anak nga si Ludy nga masaku ang pamahid sang iya mga luha. Nakatulokay ang mag-asawa Reyes. Naghangpanay ang ila mga panulok. Mationtion;

“Abi ninyo, kon sugot kamo nga mangin-anak namon, indi ninyo maagyan ang inagyan ninyo sa luyo sang inyo iloy,” pahayag ni Arminda Reyes.

“Kag kon daw ano kabuot sang inyo amay, mangin-subong man ako sina sa inyo nga tatlo. Pangako ina nga tumanon ko gid,” sugpon man ni Arnulfo Reyes.

“Ano? Tuod gid nga gusto ninyo kami saguron nga tatlo?” nagdalagku ang mga mata ni Lisa. Daw indi gid sia magpati sa iya nabatian.

“Ngaa, abi ninyo nagalahog kami?” nagayuhom nga tuaw ni Arminda Reyes.

“Wala kami nagalahog. Matuod gid nga gusto namon kamo saguron,” si Arnulfo Reyes nga nagayuhom man.

“Dios ko, tuod gid gali?” kag nakapamalakpak si Ludy nga wala mapunggi ang iya kakunyag.

“Ludy!” saway sang magulang. Gulpe nga nakatiso ang ginsaway.

“Kon sugot kamo nga amon kamo ayupon, pabuthuon namon kamo sa bulothoan sang mga madre. Indi kamo magpangabudlay kag mag-antos sa kaimulon.”

“Ano, Ma’am?” nagmulodlat ang mga mata nga dungan nga natuaw sang mga ilo.

“Huo, amo ato ang nabatian ninyo. Himuon namon ina sa inyo kon sugot kamo sa amon ginaayo sa inyo.”

“Mapasugot na ina sila, Ma’am, Sir,” sabat ni Tyo Doming nga daw halos sia na lang ang masabat para sa tatlo ka mga bata.

“Kag indi gid kamo maghinulsol kon sila ang inyo ayupon. Matuod gid nga mabuot ina sila kag masinulondon,” pahayag man ni Tya Dela.

“Mga anak, baklan ko kamo sang madamo nga mga bayu, sapatos kag tanan pa ninyo nga mga kagamitan. Mama kag Papa na ang inyo itawag sa amon,” dugang ni Tya Arminda.

“Ano?” kag naghilitad naman ang mga mata sang mga ilo. Dungan sila nga nagtig-ik sa ila nabatian.

“Lord, basi nagadamgo lang kami nga mag-utod,” tuaw ni Linda nga puno sang kakunyag ang iya dughan.

“Tay, ginhambalan mo bala ang mga Reyes nga ayupon kami nga tatlo?” natuaw man ni Ludy nga nagtangla sa langit. Nakup-an sia ni Arminda Reyes.

“Ang Ginuo ang nagsugo sa amon nga kuhaon namon kamo nga mangin-anak kay mabuot kamo nga mga bata, wala na sang amay kag binayaan pa sang mapintas nga iloy.”

“Salamat gid kay kami ang inyo ayupon. Salamat gid,” kag wala mapunggi ni Lisa ang kaugalingon kag nahakos niya si Arminda Reyes. Hugot man sia nga ginhakos sang nalipay gid nga ginang.

“Ti, ano sa inyo?” usisa sang daw indi na makahulat nga Arnulfo Reyes.

“Sugot na kami, Ma’am, Sir,” maabtik nga sabat ni Linda.

“Huo, Ma’am, Sir, sugot na kami nga inyo kami ayupon,” maabtik man nga sugpon ni Ludy nga nagapamalakpak.

“Sugot gid kami nga mangin-inyo anak,” tuaw ni Lisa nga padayon ang paghakos kay Arminda Reyes.

“Kag kon maayop na namon kamo, mangin-anak na gid kamo namon. Gani matuod na gid nga Papa kag Mama ninyo kami,” si Arnulfo Reyes.

“Salamat gid, Sir,” tuaw ni Linda nga naghakos man kay Arnulfo Reyes. Nagsunod man ang iya duha ka mga manghod. Nakaharakhak ang ginhakos. Nakaharakhak man ang iya asawa.

“Ti, okey na ang tanan?” si Tya Arminda.

“A, ti, a-ambot, Ma’am. Daw indi ka-kami kahibalo kon a-ano ang a-amon isabat,” daw nabudlayan nga tuaw ni Linda.

“Huo man,” dungan nanday Ludy kag Lisa.

“P-pero kon gus-gusto nila nanday Maninoy Doming kag Maninay

Dela, ti, su-sugot na ka-kami nga tatlo,” daw nabudlayan nga sabat ni Linda.

“Matuod?” dungan nga natuaw sang mag-asawa nga tuman gid ang kakunyag.

“Hu-huo man, Ma’am. Kon a-ano ang isiling ni-nila nanday Tatay Doming kag Nanay Dela, sugot na kami,” si Ludy.

“Huo man,” sal-ot ni Lisa.

“Sugot kami, mga anak,” maabtik nga sabat ni Tya Dela.

“Huo mga anak. Sugot kami ni Nanay ninyo Dela.”

“Kon amo, pamahaw kamo anay didto sa terasa. Kaina pa ginhanda ni Tya Lourdes ang inyo meryenda didto. Sige, lakat na kamo sa terasa kay may hambalan kami nga malahalon nanday

Tatay ninyo Doming.”

“Huo. Sir, Ma’am,” kag gindapit ni Linda ang duha niya ka mga manghod padulong sa terasa. Naglisensya sila kanday Tatay nila Doming.

“Maninay Dela, Maninoy Doming, diri lang anay kami sa terasa kay mahambalanay pa kamo nga apat,” lisensya ni Linda.

“Sige, mga anak. Kadto anay kamo didto kag magmeryenda,” si Tyo Doming.

Sang makatalikod na ang tatlo ka mga bata.

“Doming, Dela, maathag na ang tanan para sa mga bata,” si Tyo Arnulfo.

“Huo, Sir. Nagpasugot na ang mga bata.”

“Kag nagapasugot naman kami nga kamo ang maayop sa tatlo ka mga ilo,” dugang ni Tya Dela.

“Ibilin na ninyo sila diri sa amon. Kami na ang mahibalo magpahagop sa ila nga tatlo. Himuon namon ang tanan tubtob matun-an nila kami nga palanggaon pareho sang ila pagpalangga sa inyo,” si Tyo Arnulfo.

“Napiho ko nga mauyonan nila kami diri sa balay,” nagayuhom nga sal-ot ni Tya Arminda.

“Napiho namon ina Sir, Ma’am. Kag indi gid kamo maghinulsol nga gin-ayop ninyo ang mga ilo.”

“Salamat gid sa bulig ninyo sa amon nga mag-asawa,” tuaw ni Tya Arminda.

“Kalipay gid namon nga kamo ang nag-ayop sa mga bata. Man, Ma’am, kon makasarang lang kami magsagod sa ila, indi gid namon sila gusto nga mahamulag sa amon. Natun-an na gid namon nga palanggaon ang mga bata, nagalumawlomaw ang mga mata nga tuaw ni Tya Dela.

“Indi gid kamo maghinulsol nga kami ang masagod sa ila. Bilangon gid namon sila nga tunay namon nga mga anak. Ang tanan nga pagpalangga, pag-atipan kag pagpagusto amon ihatag sa ila,” hugot sa buot nga pabutyag ni Tyo Arnulfo.

“Nahibal-an namon nga tindugan ninyo ang inyo panaad sa amon. Ginatugyan gid namon sa inyo ang mga ilo sing hugot sa amon tagipusuon,” si Tyo Doming.

“Ginapasalamatan gid namon sa Ginuo nga kamo ang maayop sa tatlo ka mga bata,” sugpon ni Tya Dela.

“Okey, serado na ang aton sugilanon. Kami na ang kilalahon sang mga bata nga ila ginikanan pagkatapos nga maadoptar namon sila suno sa aton kasugoan,” hambal ni Tyo Arnulfo.

“Labay man ang akon, may ihambal kami ni Sir ninyo Arnulfo sa inyo.”

“Ano ina Ma’am Arminda?” usisa ni Tyo Doming.

“Ano ang trabaho mo, Doming?”

“Naga-drive sia sang isa ka pangpasahero nga salakyan,” agaw ni Tya Dela.

“Huo, Ma’am, Sir. Apang kon kis-a wala man kay tatlo kami nga driver ang nagabuslanay sa isa lang ka salakyan. Sa isa semana, maayo nga makaduha ako ka adlaw nga maka-drive. Ano pa, pigado gid kaayo ang amon pangabuhi.”

“Amo bala,” natuaw ni Tya Arminda nga nasinag ang kaluoy sa mag-asawa.

“Huo, Ma’am. Amo ina nga bisan gusto gid namon ayupon ang mga ilo indi gid mahimo kay indi gid kami makasarang. Ilabi pa kay may duha na kami ka mga anak,” paathag ni Tya Dela.

“Sugot ka kon himuon ka namon nga family driver? Swelduhan ko ikaw sing daku agod mabuhi mo man ang imo panimalay sing masulhay.”

“Sir?” nakibot nga tuaw ni Tyo Doming.

“Matuod ,Sir?” nakibot man nga tuaw ni Tya Dela.

“Indi kamo magpati?” nakayuhom nga tugda ni Tya Arminda.

“Indi man sa sina, Ma’am. Ugaling nakibot gid kami sa sining kaalwan nga inyo ginatanyag sa amon.”

“Buhaton namon ina tungod maayo kamo nga mga tawo kag nangin maluloy-on sa tatlo ka mga ilo ni Torib,” si Tyo Arnulfo.

“Sugot ka nga mangin-family driver namon?”

“Huo, Ma’am. Sugot gid ako. Salamat gid sa sining tanyag ninyo ni Sir.”

“Amo matuod, Ma’am Arminda. Makakaon na kami sang amon mga anak sa husto nga oras kon mangin-driver ninyo si Doming,” daw maano sa kakunyag nga tuaw ni Tya Dela. Daw hakson niya ang babae nga Reyes sa sining maayo nga tanyag sa iya bana.

“Kag kay Dela may tanyag man si Ma’am ninyo Arminda.”

“Sa akon?”

“Huo, Dela,” sal-ot ni Tya Arminda. “Padayon ka nga manglabada diri sa amon apang swelduhan ko man ikaw sang daku kay madugang na sa amon panimalay ang tatlo ka mga bata.”

“Matuod, Ma’am?” kinunyag gid si Tya Dela.

“Huo, Dela. Daku ang pagabatunon mo nga bulanan nga sweldo. Tatlo ka pilu sangsa ginabaton mo sadto sa amon.”

“Matuod, Ma’am?” nagmudlat ang mga mata ni Tya Dela sa kakibot.

“Huo. Padya ko ina sa kaayo ninyo nga pagbulig sa mga bata sa tion nga nagakinahanglan gid sang bulig sadtong tion nga nagtaliwan ang ila amay.”

“Ginbuhat lang namon ang nagakadapat, Ma’am. Isa pa, ihada namon ni Doming si Linda. Daw anak na ang amon pagkabig sa iya.”

“Ti, sugot ka nga tatlo ka pilu ang sweldo mo sa padayon mo nga pagpanglabada sa amon?”

“Aba, huo, Ma’am. Sugot nga sugot gid ako,” daw maano sa tuman nga kalipay si Tya Dela.

“Kag abi ninyo kon ano pa gid ang amon mabulig sa inyo?” si Tyo Arnulfo.

“Ano, Sir?” dungan nanday Tyo Doming kag Tya Dela nga nagahawathawat ang pagginhawa.

“Pakta abi ninyo kon ano?” nagakadlaw nga tuaw ni Tya Arminda.

“Ano, Ma’am?” daw indi makahulat nga sal-ot ni Tya Dela.

“Ang inyo duha ka mga anak kon maayo ang ila grado sa klase, patapuson namon sila sang kurso kag kuhaon namon nga manginempleyado sa amon department store sa ulihi.”

“Matuod gid, Sir? Abaw, salamat gid! Daku gid namon ini nga kabalaslan sa inyo,” puno sang kalipay nga tuaw ni Tyo Doming. Nga gindugangan man ni Tya Dela.

“Daku man ang amon kabalaslan sa inyo nga mag-asawa. Kon indi sa inyo pagpatigayon, wala namon makilala ining tatlo ka mga anak ni Torib. Gani balusay lang kita,” nagayuhom nga sugpon ni Tya Arminda.

Daku ang kalipay sang mag-asawa Doming kag Dela sa mga kaayuhan para sa ila panimalay nga tanyag sang mag-asawa Reyes.

Mationtion may nadumdoman si Tyo Doming bahin sa tatlo ka mga ilo.

“Sir, paano ang apelyido sang mga bata?”

“Maayo ina nga pamangkot, Doming. Nahambalan na namon ina ni Ma’am mo.”

“Huo, Doming. Antes kamo magkadto diri sini nga adlaw nahambalan na namon ang bahin sa apelyido sang mga bata kon ayupon gid man namon sila.”

“Agod masubli nila ang amon manggad sa ulihi nga mga inadlaw, kinahanglan gid nga mailisan ang ila apelyido sa amon. Pero ang amon na abogado ang mahibalo sina.”

“Kon amo, serado na ang aton sugilanon? Sir? Mam? Ibilin na namon sa inyo ang tatlo ka mga bata. Kag salamat gid sang daku ninyo nga bulig sa amon panimalay,” daw maano nga tuaw ni Tyo Doming.

“Huo man, Sir, Ma’am. Madamo gid nga salamat sa inyo bulig sa amon nga mag-asawa kag sa amon mga anak. Tamdon gid namon ina nga daku kaayo nga kabalaslan,” sugpon ni Tya Dela.

“Labi sa tanan, salamat gid sa inyo pag-inakop sa tatlo ka mga ilo. Nahibal-an gid namon nga mangin maayo ang ila palaabuton sa inyo luyo.”

“Mangin maayo gid ang ila palaabuton, Doming. Kay mabuot sila kag masinulondon nga mga bata,” sabat ni Tyo Arnulfo.

Kag ginbilin na sang mag-asawa Doming kag Dela ang tatlo ka ilo sa pag-inakop sang mag-asawa Reyes.

“Linda ihada, makitaay man kita sing masunson kay ako na ang inyo diri family driver.”

“Huo, Maninoy. Salamat sa pagbulig mo sa amon nga tatlo. Nahibal-an ko nga mabuot gid sanday Ma’am Arminda kag Sir Arnulfo. Kabay nga matun-an nila kami nga palanggaon sa ulihi nga mga adlaw.”

“Matun-an gid kamo nga palanggaon, ihada Linda. Napiho ko ina kay mabuot kamo kag masinulondon nga mga bata,” tugda ni Tya Dela.

“Nanay Dela, makitaay man kita diri pirme ha?” sal-ot ni Lisa.

“Huo, anak. Ari ako diri apat ka adlaw sa isa ka semana. Ako ang manglaba sang inyo mga lagu.”

“Matuod, Nanay Dela? Kon amo buligan ka namon nga tatlo agod indi ka mabudlayan gid sa pagpanglaba.” Nakakadlaw si Tya Dela subong man ang mag-asawa Reyes kag si Tyo Doming.

“Indi na kamo manglaba diri. Ako na ang inyo labandera.”

“Ano?” dungan sang tatlo ka mga bata.

“Huo, mga anak. Si Nanay ninyo Dela na ang manglaba sang aton mga panapton. Wala kamo sang trabaho nga buhaton diri sa aton puloy-an kundi ang magtuon, maghampang, magsunod sa amon ni Papa ninyo Arnulfo kon diin kita tanan mamasyar kag mag-enjoy sang aton kabuhi.”

“Ano?” liwat nga dungan sang mga bata.

“Diri sa aton puloy-an indi na ninyo maagyan ang naagyan ninyo upod sa inyo iloy. Ang inyo gid lang buhaton amo ang magtuon sing maayo agod malipay man kami ni Mama ninyo Arminda.”

“Matuod bala ining akon nabatian?” natuaw ni Linda nga ginatubang ang mga manghod nga naganganga ang mga baba nga daw indi gid makapati sa ila nabatian.

MAY KASUGPON