POMEGRANATE PARA SA MAAYONG LAWAS

MADUGAY na nga nakilala namon ang pomegranate. May natandaan kami nga isa ka babae nga nagapabugal gid kon ipakita niya ang iya nagapamunga na nga mini pomegranate nga gin-culture niya nga mangin-bonsai. Sang mga napulo ka tuig na ang nagligad, nakita man namon ang matahom nga nagapamunga nga pomegranate nga mga puno sa orchid farm ni Gloria Balderama sa isa ka gin-arkilahan nga propiedad sa Sto. Tomas, Batangas. Apang wala gid kami maghatag sing tuman nga atensyon sa sini nga hamungang-kahoy. May impresyon kami nga ini isa lang ka minor crop nga indi gid man talalupangdon.

hAng amon hunahona lubos nga nagbaylo sa amo pagkadto sining karon lang sa Maharashtra, India nga nagdugay sing 13 ka adlaw sugod sang Hunyo 25. Gin-imbitar kami sang tag-iya sang Jain Irrigation Systems Ltd. (JISL) nga nagpakita sa amon sang madamo nga mga uma nga gintamnan sang nagkalainlain nga mga patubas sa paggamit sang drip irrigation.

Ang JISL amo ang pinakadaku nga irrigation company sa India kag nagaoperar man sang experimental kag commercial farms sa Jalgaon District sa Maharashtra subong man sa estado sang Tamil Nadu sa south. Ang kumpanya nagaproseso man sang sobra sa 200 tons sang pomegranate kag 300 tubtob 400 tons sang pahu nga ginahimo nga juice kada tuig para sa local kag export markets. Ang buot silingon, ang pomegranate isa ka importante nga patubas sa India.

Ang Jain Group padayon nga nagahimo sang mga eksperimento sa iya kaugalingon nga talamnan sang pomegranate. Nagahimo man ini sang tissue culture sang planting materials. Subong man, ini nagapromote man sa pagtanom sang pomegranate sa mga mangungoma kag sila ang nagabakal sang mga patubas sang mga ini.

Nagbisita kami sa isa ka impresibo nga talamnan sang pomegranate sa isa ka remote village sa Pune City. Ang mga puno mga anom ka tapak pa lang ang kataason pero nagakamung-ay lang ini sang madamo nga mga bunga. Ang mga bunga mga tatlo sini ang isa ka kilo. Apang, may bunga nga nagabug-at sing mga 600 grams ukon sobra.

Suno kay V.B. Patil, senior agronomist sang Jain, ang dalagku ginabaligya sing maabot sa 80 rupees kada kilo samtang ang magagmay mahimo mabaligya sing 60 rupees. (Ang rupee sa peso sang Pilipinas daw pareho lang ang value). Sing mahapos ang kada puno mahimo maanihan sing mga 30 tubtob 50 kilos.

Ginpahayag pa ni Patil nga ang pomegranate nagadamo kon may malawig nga tig-ilinit. Apang ang mga puno kinahanglan nga bunyagan (drip ukon ano pa) kon panahon sang tig-ilinit. Nga nagakahulogan nga ini mahimo man matanom sa madamo nga bahin sang Pilipinas nga may malawig nga tig-ilinit pero kinahanglan lang nga bunyagan sa amo nga panahon.

Ang maayo sa pomegranate amo nga ang mga bunga nagadugay sing mga duha ka bulan. Ang panit matig-a kag madamol gani indi ini mahapos nga mapierde sa biyahe.

Ang mga binhi madali nga magtubo kon sila fertigated (ginpatubo sa drip system). Ang isa ka uma nga amon ginbisitahan gintamnan lang sing mga anom pa lang ka bulan kag ini nagapamuhi na sing

maayo. Ang tag-iya sang amo nga talamnan may ideya sa pagtanom sang muskmelon sa tunga sang mga puno nga nagaserbe man bilang tabon sa duta agod mapunggan ang pagtubo sang madamo nga hilamon, kag subong man, bilang ginakitaan man. Ang mangungoma nagsiling nga nakaani sia sing mga 15 tons gikan sa iya muskmelon nga tanom.

May madamo nga mga baridad nga ginatanom sa India. Ini nagalakip sang Bhagwa (ang isa sang paborito), Mridula, Ganesh kag Arkta.

Ang isa ka rason kon ngaa ang pomegranate isa ka importante nga talamnunon nga prutas sanglit ini may madamo nga benepisyo sa ikaayong lawas. Ang pomegranate juice gina-priscribed sang mga doctor sa ila mga pasyente agod magnubo ang ila cholesterol level. Ang isa sang amo nga doctor sa Pilipinas nga regular nga naga-priscribed sang pomegranate juice bilang food supplement sa iya mga pasyente amo si Dr. Rodolfo E. Joson sang Muntinlupa City. Siling niya nga ang juice nakabulig sa iya mga pasyente nga lalaki nga mamentinar ang heathy prostate gland.

Ang problema sa Pilipinas amo nga ang pomegranate juice mas mahal sangsa iban nga mga fruit juices, suno kay Dr. Joson. Labi pa gid nga ang supply sini kon kis-a diutay ukon wala. Sa madamo lang nga kahigayunan, indi ini makita sa mga supermarkets. Nga nagakahulogan nga ang local agriculturists kag entrepreneurs kinahanglan nga tun-an ang pagpadamo sang pomegranate para sa commercial production.

May nakuha kami nga mga binhi agod tilawan ang pagtanom sini. Tan-awon namon kon manginmadinalag-on kami sa pagtanom sini nga prutas. Gani bantayan ninyo.--O