Dagiti Sugat...

Ikararagan:

Dagiti agbilbilog.

Nagtungtung-ed ni Bileg Aurelio.

“Ngem seriosokayo kadi, sir, a manipud panagminas, mapankayon iti panag- scrap?” dinamag ni Engr. Miramar.

“Ammom a practically dead ti mining,” insungbat ni Bileg Aurelio. “Nasken a lumabanak, ag- evolve- ak or masapul ti revolution.”

“Sabagay,” inyanamong ti inheniero. “Yalaanmin iti building

permit ta rugianmin, sir?”

Kinita ni Bileg Aurelio no mano ti gastuenna iti daytoy a planta. Aglalo ta naglalaok dagiti teknolohia a maipakat iti daytoy. Adda dagiti crusher. Adda dagiti robot a pagdistrungkar kadagiti daanen nga appliances ken gadget. Sabali laeng dagiti manggiling kadagitoy. Adda pay dagiti pangguyod kadagiti metal. Adda pay dagiti pagtaraknan kadagiti bakteria a mangan kadagiti metal. Ngem umuna daytoy a kastoy a planta iti sapasap a Poro Ylocos.

“Alright, proceed,” kinuna ni Bileg Aurelio ket pinirmaanna ti notice to proceed ken ti pauna a tseke a lima a bilion a pisos manipud iti personal a bankona. Agpatakto daytoy a kas capitalization iti Poro Ylocos Mines and Oils kalpasanna.

Simmurot ni Bileg Aurelio iti Agusta Westland a napan a mismo iti nalawa a compound ti pagminasan iti Sungadan Norte para iti groundbreaking ti Poro Ylocos Rare Earth Metal Recovery Plant. Imbaga ni Bileg Aurelio nga awan a pulos ti maimbitaran a taga-media para iti daytoy a groundbreaking. Saanna metten nga awisen dagiti taga-Partido Paisanos.

“Saanko a kayat ti makantiawan,” kinuna ni Bileg Aurelio. “Anianto ti kunada kaniak? A naabakak iti labanko?”

“Saan met a nakababain ti aramidem agsipud ta kasla panagminas met laeng daytoy,” kinuna ni Thor.

Isu nga iti programa, adda met laeng sumaggatlo a kameng ti media a nangcover iti groundbreaking ti umuna a rare metal recovery facility iti sapasap a Poro Ylocos.

Nakallalagip ti nakuna ni Bileg Aurelio iti panagbitlana:

“Sisusugat ti daga iti panangkutkottayo kadagiti gamengna. Nasayaat met no bay-antayo nga aglaing. Ngem iti panagprogreso ti teknolohia, masapultayo ket masapultayo dagiti rekursosna. Daytoy ket iti laksid a tinontonelada dagiti material a metal a masapultayo ti binaybayantayon kadagiti bodega, kadagiti closet, kadagiti pagbasuraantayo.

“Nupay agtultuloy nga ilabantayo ti kalintegantayo nga agminas, nasken a takuatentayo ti sabali pay a paggapuan dagiti masapultayo a material ket dayta adda kadagiti bodega dagiti kadaanan a

ramittayo, kadagiti pagbasuraantayo ken . Daytoy ti akem daytoy moderno a planta ti Poro Ylocos Mines and Oils. Ikarik a saan laeng nga iti Poro Ylocos ti pagserbian daytoy a planta no di ketdi iti sapasap nga Asia.”

Kalpasan dayta, naawaten ni Bileg Aurelio ti kadakkelan a damag iti pagilian: Maikadua manen iti survey ni Mayor Rafael Moreno iti 27.3% kontra iti 28.2% ni Carlos Rasos ti administrasion. Kalpasan dayta ti kalleppas a panangbegbeg ni Moreno iti umamianan a paset ti pagilian ken ti awan sarday a panangiduron ni Bileg Aurelio iti campaign money kadagiti kalasugan dagitoy.

“Sangkabassit laengen nga anus, barok,” kinuna ni Senador Renile iti telepono idi inawaganna daytoy tapno kablaawanna iti gapuanan daytoy. “Isagsaganamon ti panagbalinmo a sekretario, barok,” impakamakamna.

Nakiki ni Bileg Aurelio. No adda iti gabinete, saanna la ketdi a maipamaysan ti agnegosio. Ita ta napadasanna payen ti nakinaming iti politika, saannan nga ammo ti kudkodenna, anianto la ketdin no agsekretario?

Iti panagbalinna a maikatlo, nagtalnan iti panagkampaniana ni Shalani Zaldivar ngem kimmaro ti panagngayakngakna iti telebision iti laksid ti protesta kontra kenkuana iti kaaddana pay laeng iti TV ngem awan met pay ti aksion ti Commission on Elections and Plebiscites.

ITI laksid ti naimbag a damag, adda pay simmangpet a sumangkaimbag manen a damag ken ni Bileg Aurelio iti dayta a malem iti opisinana. Sumagmamano laengen a gasut a metro ti saan a pakabettakan ti Amianan 1 iti bugsong ti lana iti tukot ti taaw.

“Iti sumagmamano laengen nga aldaw,” kinuna ni Trudy Basingan.

Idi naammuan ti business community daytoy, kellaat a ngimmato ti balor ti Razon-Colorado Stocks iti stock exchange.

“Unload all,” imbilin ni Donia Lilia Sacoco ti stocks- na iti RCG ket umis-isem idi ireport ti broker- na ti panagganansiana iti 150 a milion a pisos.

“Well, this is life,” kinunkunana iti bagina. Kimmamakam met ni Donia Leticia Diedrich ket nakaganansia iti 350 a milion a pisos.

Kadagiti investors ti kompania, panawen itan ti panaglako, ket inreport ti broker ti PYMO ti pannakailako dagiti dadakkel ti balorna nga stocks. Ngem saan pay a nagsardeng ti napintas a trading ti PYMO aglalo iti naginnabaw a saan laeng a maymaysa a bubon ti lana ti maluktan iti mabiit no di ketdi tallo. Ken nainayon pay dita ti baro a recycling plant a manamnama nga agpastrek iti nawadwad.

“Despite our losses, we are now winning, barok,” kinuna ni Don Emilio Yabes. “I sold some of my shares and gained 275 million,” inggarakgak ti lakay.

Impadas met ni Bileg Aurelio nga ilako ti 2 a bilion nga stocks- na ket nakaganansia iti uppat a gasut a milion. Ngem apagapaman laeng dayta a ragsak. Ta awan al-alikaka nga inderetsona daytoy iti pondo a pagkampania ti Partido Paisanos sumagmamano nga oras kalpasan a simrek iti account- na. Piman latta a biag, naisakuntipna. (Maituloyto)

(Manipud iti panid 29)

1. manipud iti puon a balikas a “ripirip” a kayatna a sawen, pamalpalatpatan; pannakaawat; pannakaamiris, pannakarikna; pannakatakuat; addan idea- na no ania; ngarud, addan pamalpalatpatanna, wenno naamirisna, wenno nariknana, wenno naawatannan nga inranta ni Tony ti isasangpetna nupay di imbagbaga ni Tony daytoy kenkuana. No met kunatayo: Imparipiripko la ngaruden nga ay-ayatek isuna, dina pay la naawatan. Kayatna a sawen, nga inikkannan ‘diay tao nga ipatpategna iti pamalpalatpatan (Eng. to give a hint or clue, to imply, to suggest indirectly; Tag. ipahiwatig) ngem di pay la naawatan/nangrikna daytoy a Kurdapia/Kurdapio.

2. panglawaen a patad a lugar a nangatngato ngem dagiti kadarapatna a lugar ( high plain) ken napalawlawan, no di man adda maysa a paset wenno igidna nga addaan rangkis. Eng. plateau; Tag. talampas.

3. manipud iti puon a balikas a “supusop” a kayatna a sawen, nayon wenno suplemento. Ngarud, pagnayon nga abono. Addan sustansia ti daga ngem tapno naan-anay wenno kompleto ti sustansiana (a maala wenno makunnot ti mula), nayonan/ supusopan iti abono. No kunatayo met: Masupusopan koma dayta a pagannurotan; kayatna a sawen: Maamendaran. Addan dayta a linteg ngem mapapintas koma pay.

4. panagiinnarasaas a pangipakaammuan iti maysa a banag a di koma maipakpakaammo iti ruar ti grupo; Kissiim, kayatna met a sawen: ballaag, pakaammo; kas koma: Kissiimam nga aganannad. (Panangyarasaas nga agan-annad ta amangan no madlaw dagiti kabusor wenno mangngeg ti sabsabali.)

5. naikeddengnan; nadesidirnan; naresolbarnan; ammonan ti aramidenna. No kunatayo met: Kastoy ti napagtitinonganmi nga aramiden, kayatna a sawen: Kastoy ti napagtutulaganmi/ napagnunumuanmi/naikeddengmi nga aramiden.

Naalam amin, kaanakan? Nagsayaaten ta ammom pay laeng ti kayat a sawen dagiti balikas a maliplipatanen dagiti dadduma a pada a nangisit ti sikona.—O