MUTYA NI ERNESTO

>>Ginpakilala ni Domeng kay Mayor Asyong ang dugang nila nga mga goons. Didto gindala ni Domeng ang mga goons sa Barangay Barasan diin amo ang ila hideout. Ginpanagtagan sila ni Domeng sang mga armas kag nagsinapol sila kon ano ang ila himuon.

(IKA-19 NGA GUA)

PADAYON ang ininom kag langaslangas nga sugilanon sang grupo ni Domeng.

“Inilaga ukon binalabaw nga romansa ha? Ginapakadlaw mo gid ako kas, Owa balabaw ha! Ha! Ha! Ha!” Maragumo nga kaladlawon ni Aprik.

Gin-atendir sing maayo ni Domeng ang taga-Pototan nga bag-o lang nag-abot. Ginplastar niya sila sa malaba nga lamesa, sa isa ka pamusod sang Ligaya beerhouse. Bangod temprano pa, may duha gid man diri ka mga chicks nga nagapagitib sang ila mga dughan kag paa. Naga-waitress ini sila kag nagabulig kay Margarita nga nagaserbe sa kustomer. Sila amo sanday Myla kag Marites.

Diri man ang rumbohan, sang duha ka kaupod ni Domeng. Ang mga balabag sang tinae nga sanday, Tiago kag Max. Sila ang peace officer sa sulod sang beerhouse. Nga nagabulig kay Roco, nga isa ka mabukod nga bouncer diri. Nahadlok ang mga customer magpatokar sang ila salimao diri kay basi kon masapwan lang sila nga patay na nga ginaanod sang tubig suba. Ginakahadlukan nila ang grupo nga ginapangunahan ni Domeng.

Si Myla kag Marites amo ang duty diri kon hapon. Bangod gamay pa lang ang mga parokyano. Nagadugok diri ang mga GRO sugod 7:00 sa gab-i. Si Myla kag Marites amo ang nagaserbe sa mga nagtilipon nga mga goons. Nagadul-ong sang ila sumsoman nga linaga nga pata. Kag ila ilimnon nga red horse beer. Yari man diri ang isa ka lalaki nga amo ang ila bartender nga si Bobby. Sia ang manogtimpla sang mga ladies drink sang mga customer nga babae kon hapon. Nagaserbe man nga boy diri si Bobby, nga manoghakwat sang mga mabug-at nga halakwaton. Kon gab-i, may nagaabot pa gid nga dugang nga mga waiter nga lalaki. Apat ka lalaki kag duha ka mga babae ang waitress diri. Si Margarita, yara lang nagapungko sa iya kaha de kwarta. Nga ginalipdan sang counter sang mga ilimnon ang naidalom nga bahin sang iya lawas. Dughan lang niya kag ulo ang kit-anon sa mga parokyano. Masaku ang tiyog sang mga kalimutaw sang taga-Pototan. Ilabi na gid ang laon nga si Owa balabaw. Yari man si Domeng nga nagaatendir sa ila.

“Sige mag-inom kamo sing pahinay kag magpanumsoman. Maabot ang akon Amo kag iban ko pa nga mga kaupod diri! Masinapol kita diri sing makadali, kay luyag man kamo nga makita sang personal ni Mayor Asyong.”

“O-okey a. Madamo gid nga salamat, Domeng!” Ang natuaw ni Aprik nga amo ang palahambal sa ila, nga daw ila lider.

Nag-inom matuod sila sing pahinay. Kag nagpanumsom sang manamit, malapuyot nga sabaw sang pata nga baka nga may lakot langka. Sa wala pa ang alas kuwatro sa hapon, amat-amat nga umabot ang mga kaupdanan ni Domeng. Nag-alabot sila nga sakay sa ila service nga mga motorsiklo. Kag nagaimpon lang sa malaba nga lamesa. Amat-amat man sila nga ginapakilala ni Domeng sa taga-Pototan. Malipayon gid sila nga nagakinamustahanay.

“Aprik, ini ang akon dumaan nga mga upod diri. Si Ating, ang nagluto sang pata naton! Si Max, Bruno kag Diego!”

“Malipayon gid kami nga nakilala namon kamo mga kaupod!” tuaw ni Aprik.

Wala madugayi, nag-abot naman ang mataas kag medyo maputi nga may gamay nga punggod nga si Harry. Hinablos ini sia ni Domeng nga nagpabulig sa iya nga makakita sang obra diri sa Santa Inez. Naisipan ni Domeng nga pabuylogon na lang sa ila nga grupo. Nagaangkas sia sa motorsiklo ni Tiago. Pinakilala man ni Domeng ang iya bataon nga hinablos. 24 pa lang ka tuig ang edad ni Harry. Alas kuwatro, umabot ang Fortuner nga itom ni Mayor kag kaupod niya si Bolog kag si Beltran nga driver.

Malipayon nga sinugat ni Domeng ang iya nga Amo, nga

incumbent mayor sang Santa Inez. Gintudloan man niya ang Mayor nga magpungko sa tunga ayon nga katupad ni Domeng. Gani kumpleto na ang 14 ka mga goons ni Mayor. Si Domeng, Diego, Beltran, Bolog, Ating, Max, Bruno, Tiago kag Harry. Ang lima ka taga-Casalsagan amo sanday Aprik, Bestre, Tibur, Owa balabaw ukon ilaga kag Tudyong. Ginkamusta ni Mayor ang bag-o abot nga mga pangayaw. Nagkinamustahanay man ang mga dumaan nga goons kag ang mga bag-o.

“Maayo kay nagtilipon kita diri tanan subong no? Nian, 14 na kamo ka bilog. Ayhan ginpaathag na sa inyo ni Domeng ang inyo obligasyon, suweldo kag iban pa!” Una nga mga tinaga sang Mayor. “Maayo ina nga kon maglagaw ang napulo sa bukid, may apat pa nga mabilin sa duha ka beerhouse naton diri!”

“Huo, Mayor, malipayon kami nga nakilala namon ikaw!” maabtik nga sabat ni Aprik.

“Si Domeng na ang bahala maghatag sa inyo sang mga armas karon sa gab-i, ukon buas man sa aga pa! Ang inyo mga motorsiklo, yara na sa inyo. Sige mainom kita sing alalay ukon indi magpatama ka hubog ha? Matukad kamo sa bukid sa alas siete sa aga. Tanan siguro kamo, may mga cellphone man. Tawganay lang kita kon mag-inano gid man!”

“Areglado, Mayor!” Halos dungan nga sabat ni Aprik kag Tibur.

Sang natapos inom ni Mayor ang unod sang isa ka Redhorse, may nadumdoman sia. Nagkuha sia sa iya sling bag ukon gamay nga bag nga iya ginauribay. Nadumdoman niya ang sugid ni Domeng, gani nagkuha sia sang kuwarta sa sulod sang iya sling bag. Ang anom ka mga bag-o, kalakip ni Harry, hatagan niya sang kuwarta. Bangod suno kay Domeng, mahulam sila sing abanse nga kuwarta.

“Yari, Domeng o, ikaw na ang magtagtag sa ila sing tigtatlo ka libo ka pisos, bilang pauna nga bayad sa ila! Ikaw na lang, Domeng ang maglista sang ila nga hulam ha. Lantaw-lantawon ko lang ang imo gamay nga kwaderno!”

“Huo, Amoy!”

Dinahu man ni Domeng ang kuwarta nga libuhon kag kinyentuson kag ginpanatag sa ila sing isa-isa. Pagkatapos malipayon sila nga nagsugilanon. Tubtob nga umabot ang sirom. Nag-una sa pagpauli si Mayor kaupod si Bolog. Si Mayor kag Bolog, wala na ginakawad-i sang 45 kalibre sa ila hawak. Ilabi na gid subong kay panahon sang eleksyon. Samtang may ginahutik-hutik si Owa kay Domeng.

“Domeng may mga chick no? Libre bala ina sila?” Napamangkot ni Owa nga nagatudlo sang pinataliwis niya nga bibig si Myla. Mataliwis nga daw kaangay sang baba sang ilaga.

“Ha, ha, ha! Indi ina sila libre, Owa! Pero, gahatag gid sila discount sa aton kay kaangay kita nga isa lang ang aton Amo.”

Nagtangu-tangu si Owa Balabaw.

“Bal-an mo, Domeng, ining’ si kas Owa, laon ini! Wala gani ako kahibalo kon nabunyagan na ini a? Kami amon nga apat, mga may asawa na!” hutik ni Aprik kay Domeng.

“Ha, ha, ha! Gali? A, ti madiwal gid ang dila mo kay Myla, Owa! May kwarta ka na dira a. Total, wala ka man sing padalhan

sina sa inyo? Hulatholata lang nga magdulom pa gid, kay damo pa ang maabot diri! Makapili ka pa! Atong’ beerhouse nga kit-anon sa unhan, amon man yadto!”

“Hi, hi, hi! Gadiwal na gani subong, Domeng, hu!” Nagapadiwal nga luyag man magpakadlaw ni Owa. “Inyo man gali ang malapad nga kamalig sa unhan, nga may nagainigpat-igpat nga suga? Baw, saylo-saylo lang ta gali sini e!”

Madamo ang nagkaladlaw sang nakita ang malaba nga dila ni Owa.

“Ha, ha, ha! Diri gid gali makasawsaw una si kas Owa a,” natuaw ni Bestre.

“Amo gani nga kaayuhon naton ang aton nga obra. Kay nagahatag sa aton si Mayor sang extra pay ukon bonus, kon matuman naton ang mandu niya. Bisan extra pay ukon bonus ninyo ang inyo gastuhon sa chicks a!” Paathag pa gid ni Domeng. “Subong libre ang beer, pero sa sunod, may bayad na ha? Man ginakapitalan man ining’ beer mo!”

“Areglado, Domeng, mabayad na kami sa dason nga makabalik kami diri!”

“Domeng, ato ang guwapa kag mas seksi nga mataas ang nagapungko sa kaha hu! Nakita ko kaina sang nagbakal ako sang sigarilyo didto!” muno ni Aprik.

“He, he, he! Indi na paghingad-i ina, Aprik, iya sang taglugar ina!”

“Gali, iya gali sang taglugar? He, he, he! Okey a!” Nahangpan ni Aprik ang kahulogan sang tinaga nga taglugar. Tag-iya sang lugar nga beerhouse.

Nagpadayon sila sa pag-inom. Asta lang gali sa lima ka botelya ang libre nga beer sa ila. Apang medyo nahubog man sila. Wala madugayi kag hinagad sila ni Domeng nga idul-ong sa ila hideout ukon headquarter sang mga politiko sa barangay Barasan. Wala man sila nagbalibad kay Domeng nga ila lider. Apang si Owa, nagbakal sang isa ka long neck nga Tanduay sa counter. Imnon kuno nila didto sa ila tulogan subong nga gab-i. Nagpangayu man gani sia sang nabilin pa nga sumsoman.

“Idul-ong ko kamo sa headquarter sa Barangay Barasan. Buas sing aga pa, matukad kita sa bukid. Motorsiklo lang ang aton sakyan nga tanan. May kaaway na kuno kita didto mo! Tatlo na ka adlaw sila didto, suno sa aton maninilag!”

“O-okey, Domeng, balikan ko lang si Myla kon may bonus na ako!” lahog ni Owa.

“Amo ina ang maayo, Owa, duty first before pleasure!” tugda ni Harry nga daw medyo maalam sa ila. “Baid-baira anay ang imo bulang sa bukid a! Antes mo balikan si inday Myla kag Marites!”

Nagkilinadlaw sila sa pakadlaw ni Harry.Nga daw lamharon pa, apang daw haras-haras pahulagon kag pahambalon.Dinul-ong sila ni Domeng sa Barangay Barasan nga malapit man lang. May dala sila nga napulo ka gantang nga bugas nga nasulod sa sako. Ang bugas, ginsampawan pa gid sang madamo nga tinapa. Isa lang ka kilometro kag tunga ang antad gikan sa banwa ang Barangay Barasan. Nga amo man ang barangay sang pamilya Montecino. Sang magkapid nga sanday Ernesto kag Crisanto Montecino. Ang malapad nga kamalig didto ni Mayor Asyong, didto ayon sa kunsaran sang manubo nga banglid nga iya katubohan. Nga sa kiliran sang banglid nga sa sidlangan, nahamtang ang malapad man nga talamnan sang humay. Magkatambi man lang ang ang banglid kag katubohan. Baw-ing ini gikan sa nagapunsok nga kabalayan sang ila barangay plaza.

Ginatawag nila ini nga katubohan. Halos 18 ini ka hektariya nga banglid. Maagi ka anay sa malapad nga karsada kag makaabot sa banglid. Sa kiliran sang karsada nga mga 100 ka metro, may magtimbang nga talamnan sang humay. Ang iban nga talamnan, ginapanag-iyahan man sang Mayor. Nga ginataliuma sang iya mga tinao diri. May saligan man si Mayor Asyong sa iya kamalig. Si Nestor nga laon man, amo ang nagabantay sang iya mga tanom. Nga basi masudlan sang layaw nga karabaw kag halbon ang iya malapad nga katubohan. Nakibot man si Nestor sang ila nga pagalabot. Magahod nga daan ang iban nila nga motorsiklo.

“Nestor, mga bag-o naton ini sila nga kaupod! Kaina lang nagabot. Naghambal ang Mayor nga diri sila matulog kon yari sila diri sa banwa.” Pakilala ni Domeng sa ila sa tagbalay.

“Ahh, okey Domeng ah!”

“Tig-angan mo sila buas sa alas singko sa aga,kag lutoan sang sud-an, Nestor ha? Mapabukid kami sa alas siete sa aga mo! Hapiton ko lang sila diri!”

“Areglado boss, Domeng!”

Madali nga nakahangop si Nestor sang sini nga sitwasyon.

Malipayon nga ginbaton sila sang laon nga manogbantay. Nahibaluan niya gilayon nga dugang nga goons ini sang iya Amo. Malipayon nga ginsugilanon niya sila. Sang nalumbos si Domeng, gin-inom pa gid nila ang ila dala nga rhum. Nagpanumsom naman sila nga indi na lang kuno magpanyapon. Kay nabusog na sila sang pagusto nga sumsoman sa Ligaya beerhouse. Pagkaubos sang isa ka long neck, matalunsay kag malinong sila nga nagtulolog. Tuman sila ka halog sa malapad nga kamalig nga may salog nga kawayan.

Diri sa banglid sang katubohan, isahanon lang nga nagtindog diri ini nga kamalig. Headquarters sang mga lokal nga politiko. Kon kaisa diri sila nagarumbo sa pagsinapol sang ila mga plano, kon paano ang mga estratehiya sa pagdaog. Sinapol nga may dala nga tangway ukon ininom nga may sumsoman. Magluas sa pagpamakal pa gid sang boto, tanan nga mga nagapadalagan sa Sangguniang Bayan ukon mga SB, sa line up ni Mayor Horacio Buencamino, ginpangayuan niya sing tunga sa milyon ka pisos. Agod sigurado kuno ang ila nga pagdaog. Baklon nila sing mahal ang mga indi sensiro sa pagbulig sa ila. Pamaagi ini, agod basi madala ukon mahaylo pa sila sang kuwarta. Barato lang ang ila bakal sa mga bumoluto nga dampig gid sa ila. Masami nila ini ginagamit nga estratehiya.

Gamiton man nila ang kuwarta sa pagpainom kag pagpanumsoman sa ila mga kawkus sa barangay. Pagdala sang mga bumoluto sa mga beaches sa banwa sang Tigbauan, Oton, ukon Guimbal. Ang iban nga mga nagapadalagan SB, may yara nga mga dyep ukon bagon. Ila man ini ginakargahan sang mga bumoluto sing libre. Ang bumoluto, libre sa entrance fee, inom, pasumsoman kag pamasahe. Balon lang nga kan-on kag sud-an ang ila mga dala. Ini nga ideya dapat ilugon sang incumbent, kay ginaunahan sang ila kasumpong, sa dal-anay sa beach, patas na sila. Sa padaku-daku naman bakal sang boto ang ila diperensya.

Alas sais sa aga, nag-abot si Domeng, Bolog, Peryong, Ating kag Harry sa sityo katubohan. Sakay sila sa matahom nga salakyan nga Montero nga ginpagamit sang Mayor kay Domeng. Karga sa compartment ang mga malip-ot nga armas, bugas kag mga de lata kag uga. Nga ila balunon pataklad sa bukid. Binuksan ni Domeng ang compartment kag ginpalantaw sa ila.Gilayon nga nakita nila ang anom ka mga armas luthang, mga bala kag magazine. Sa gagmay nga karton, nasulod ang mga bala. May duha man ka pakete sang sigarilyo kag isa ka dosena nga rhum nga nasulod sa gamay nga karton.

“Mga kaupod, yari na ang inyo mga armas kag bala.Anom lang ini ka bilog! Isa ka shotgun, isa ka machine pistol, duha ka 45 kalibre, kag duhaka 38 kalibre nga otso tiros. Para sa inyo ina nga anom! Magpili kamo! May yari man nga isa ka largabista!”

“Tsk, tsk, tsk, guwapo nga mga armas kag mga bala ba! Daw

bag-o pa e!” Dayaw ni Aprik.

Gilayon nga dinakop ni Aprik ang machine pistol. Shotgun naman ang iya ni Bestre. 45 kalibre ang kay Harry kag Tibur. 38 kalibre naman ang iya ni Tudyong kag Owa.

“Hulam lang ninyo ini kay Mayor ha? Ibalik naton ini kon tapos na ang aton nga obligasyon sa sini nga eleksyon! Walo lang anay kamo ang mataklad sa bukid? Manilag anay kamo didto sang ila nga giho! Kon alambusan na, ti tawgi lang ninyo kami kay mga isa man lang ka oras ang dalagan sang aton motorsiklo pa bukid. Maapas kami sa gilayon sa inyo!” Daw matigdas nga hambal ni Domeng.

Una nga nagsabat si Ating. “Areglado, Domeng!”

Umigham si Peryong kag hinali nga nadumdoman sia ni

Domeng. Sia amo ang tumandok sa barangay Pispis sa bukid. May asawa na sia kag kabataan. Apang kon nagapadulong ang eleksyon, ginapabay-an lang sia sang iya asawa nga mag-alagad sa Mayor. Kabaylo sang madawadawa nga kwarta. Barangay Pispis ang pinakalapad nga barangay sa kunsaran sang bukid. Ginalibutan ini sang mga barangay Ligtos, Igtalungon, Kanaspan, Ilahas kag barangay Umambog. Sa sining’anom ka barangay kon magbilog ang ila mga boto, madamo pa sangsa voting population sang Poblacion sang Santa Inez.

“Huo gali mga kaupod, ini gali si Peryong!” hambal ni Domeng nga ginatudlo si Peryong nga 45 pa lang edad. “Sia amo ang inyo dalayunan sa bukid. Sia man ang manoggiya ninyo didto! Nasonaran na niya sing maayo ang mga barangay sa bukid. Lima ini sila didto ka mga mag-ulotod nga lunsay mga lalaki, kag nagasakdag gid kay Mayor Asyong!”

Gilayon nga nagyuhom si Peryong kag nangamusta sa mga pangayaw.

“Huo gali, didto sa bukid, si Ating ang inyo lider ha? Si Aprik dason, kon wala si Ating. Kami ni Beltran, mga bodyguards subong ni Mayor. Tagduha naman ka tao ang nagabantay-bantay sa beerhouse! Pwede man nga isa na lang ang mabantay sa beerhouse kon may alambusan na gid kita!”

Nagtinangutango ang lima ka mga pangayaw, lakip na si Harry. Wala madugayi kag nagpahibalo na si Nestor nga handa na ang ila nga pamahaw. Tinapa, miswa kag patola ang ila sud-an kag mga uga nga pinakas. Gilayon sila nga nagpinamahaw. Si Nestor, ginhatagan ni Domeng sing tatlo ka gatos ka pisos bangod sugo sang Mayor.

“Ang inyo mga gasolina, libre lang sa gasolinahan ni Mayor. Kon magpatughong kamo didto, ilista lang sa iya ngalan. Kami diri nga dumaan, kilala na sa gasolinahan. Amo ina ang tugon ni Mayor Asyong sa akon!”

Nagdurop sila sa pagkaon nga siam. Lakip na si Peryong. Wala madugayi kag nakatapos sila sa pagkaon. Gilayon nga naghimos sila sa paglarga. Ang bugas ginbahin-bahin nila, agod indi mabug-atan ang isa ka motorsiklo. Ang ila mga armas, sinukbit na nila. Ang iban ginsulod sa ila knapsack nga nasudlan sang ila bayu. Anom lang sila ka single nga motorsiklo. Si Harry nag-angkas kay Ating, nga mangin lider didto sa bukid.

“Ti Domeng, malarga na kami!” lisensya ni Ating.

“Sige, maghalong gid kamo didto!”

Sang naghalin ang grupo ni Ating, nagbalik man sa puloy-an ni Mayor Asyong ang Montero nga ginamaneho ni Domeng.

(PAGAPADAYUNON)